Tου Καθηγητή κ. Χαράλαμπου Μ. Μουτσόπουλου
Διευθυντή της Kλινικής Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών,
Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Ακαδημίας Αθηνών

Η παροχή υποδειγματικής και σύγχρονης νοσηλείας των ασθενών, η εντατικά συνεχιζόμενη εκπαίδευση φοιτητών και ιατρών και η παραγωγή και διασπορά νέας ιατροβιολογικής γνώσης αποτελεί στόχο και επιδίωξη της Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, που λειτουργεί υπό τη διεύθυνση του Καθηγητού κ. Χαράλαμπου Μουτσόπουλου από το 1993. Στο διάστημα αυτό αναπτύχθηκε μία πρότυπη Πανεπιστημιακή Παθολογική Kλινική, καθώς επίσης ένα άρτια εξοπλισμένο εργαστήριο, το οποίο αποτελεί κέντρο αναφοράς για την κατανόηση των μηχανισμών παθογένειας της κλινικής έκφρασης και της θεραπείας των αυτοανόσων ρευματικών νοσημάτων.

Η κλινική της Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών λειτουργεί στον τέταρτο όροφο του Λαϊκού Nοσοκομείου πλαισιωμένη απο οργανωμένα εξωτερικά ιατρεία (πρώτος όροφος) διαφόρων ειδικοτήτων όπως αιματολογικό, αυτοανόσων ρευματικών νοσημάτων, γαστρεντερολογικό, ενδοκρινολογικό, ηπατολογικό, λιπιδαιμικό, λοιμωδών νοσημάτων–συνδρόμου επίκτητης ανοσοανεπάρκειας (AIDS), ογκολογικό, παθολογικό, πνευμονολογικό. Έτσι εξασφαλίζεται ο τακτικός και συστηματικός έλεγχος ενός διαρκώς αυξανόμενου αριθμού ασθενών. Το Λαϊκό νοσοκομείο παρέχει στην κλινική μας την κατάλληλη κτηριακή, νοσηλευτική και φαρμακευτική υποδομή, ώστε να είναι εφικτή η άριστη νοσηλεία των ασθενών. Επιπρόσθετα το Νοσοκομείο μας διαθέτει χώρο σε κτήριο της οδού Σεβαστουπόλεως για θεραπείες βραχείας νοσηλείας.

Eκπαίδευση

Στο διάστημα των δώδεκα τελευταίων ετών, αναπτύχθηκε εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους φοιτητές Ιατρικής και τους ειδικευόμενους, ώστε να καλύπτει την κριτική κατανόηση των μοριακών μηχανισμών γένεσης των νόσων, την ενδελεχή, με βάση τα προβλήματα του ασθενούς, διάγνωση και διαφορική διάγνωση των νοσημάτων και την εφαρμογή αποτελεσματικών και ασφαλών θεραπειών. Oι ειδικευόμενοι ιατροί χωρίζονται σε ομάδες εργασίας που εποπτεύονται από μέλη Δ.Ε.Π. O εποπτεύων της κάθε ομάδας είναι υπεύθυνος για την άρτια και πρότυπη διαγνωστική προσπέλαση και θεραπεία των ασθενών , τη διδασκαλία των υπό αυτόν ειδικευομένων και των φοιτητών, την ταχεία και άρτια διακίνηση των ασθενών. Στο πλαίσιο λειτουργίας της κλινικής μας, οι ειδικευόμενοι ιατροί και οι φοιτητές λαμβάνουν γνώση όλου του φάσματος των νοσημάτων της Παθολογίας και συμβουλεύονται σε καθημερινή βάση και κατά περίπτωση ασθενούς τον αντίστοιχο ειδικό ιατρό της κλινικής.

Η από αμφιθεάτρου διδασκαλία των παθογενετικών μηχανισμών των νόσων, οι εβδομαδιαίες βιβλιογραφικές ενημερώσεις, οι κλινικοπαθολογοανατομικές συζητήσεις με βάση ενδιαφέροντα περιστατικά, και η διδασκαλία σημαντικών και επειγουσών κλινικών οντοτήτων είναι αναπόσπαστα κομμάτια της εύρυθμης λειτουργίας του τμήματός μας και της εκπαίδευσης των ιατρών. Με γνώμονα την εμπέδωση καινούργιων γνώσεων επί των μηχανισμών των νόσων που συνδέουν την κλινική πράξη με τις βασικές επιστήμες, όπως η Μοριακή Ανοσολογία, Βιολογία και Χημεία, έγινε προσπάθεια και διανέμονται στους φοιτητές ένας σημαντικός αριθμός συγγραμμάτων, που άπτονται της Παθοφυσιολογίας των νοσημάτων και της Νοσολογίας-Θεραπευτικής των νόσων της εσωτερικής Παθολογίας.

Το Tμήμα Αυτοανόσων Ρευματικών Νοσημάτων

Το Tμήμα Αυτοανόσων Ρευματικών Νοσημάτων παρακολουθεί ασθενείς με αυτοάνοσα πολυσυστηματικά νοσήματα. Τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα αποτελούν ένα σχετικά νέο κλάδο της εσωτερικής Παθολογίας και το αντικείμενο ενός έντονου, διεθνώς, ερευνητικού ενδιαφέροντος. Είναι νοσήματα κατά τα οποία το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού αναγνωρίζει παράδοξα δικά του στοιχεία, δηλαδή κύτταρα ή τμήματα κυττάρων όπως πρωτεϊνες ή νουκλεϊνικά οξέα, ενεργοποιώντας μια φλεγμονώδη αντίδραση σε διάφορους ιστούς, χωρίς εμφανή αιτιολογικό παράγοντα. Τα νοσήματα αυτά απαντώνται στο 1-2 % του γενικού πληθυσμού, κυρίως στις γυναίκες, είναι πολυσυστηματικά, δηλαδή προσβάλλουν σχεδόν όλα τα όργανα/συστήματα του οργανισμού, και ως εκ τούτου, αφορούν όλες σχεδόν τις ιατρικές ειδικότητες. Η διάγνωση, η πρόγνωση, η παρακολούθηση και η θεραπεία των ασθενών αυτών απαιτεί σύγχρονο διαγνωστικό Ανοσολογικό Eργαστήριο, όπου οι τεχνικές πρέπει να υπόκεινται σε διαρκή ποιοτικό έλεγχο και συνεχώς να αναβαθμίζονται σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα της επιστήμης. Κατά το διάστημα 1994-2005 αναπτύξαμε στην Ιατρική Σχολή ένα άρτια εξοπλισμένο διαγνωστικό και ερευνητικό Ανοσολογικό Eργαστήριο που είναι κέντρο αναφοράς διεθνούς αναγνώρισης.

Το τμήμα Αυτοανόσων Ρευματικών Νοσημάτων του Λαϊκού Nοσοκομείου παρακολουθεί διαδοχικά μεγάλο αριθμό ασθενών από όλη την Ελλάδα. O αριθμός των ασθενών που νοσηλεύονται στην κλινική μας και παρακολουθούνται στο εν λόγω εξωτερικό ιατρείο είναι γραμμικά αυξανόμενος (Εικόνα). Στο τμήμα διατηρείται ένα πλήρως ενημερωμένο αρχείο όλων των ασθενών που παρακολουθούνται στο εξωτερικό ιατρείο, το οποίο εκτός από το ότι είναι απαραίτητο για την παρακολούθηση των ασθενών αποτελεί πολύτιμο εργαλείο και πηγή για τη διεξαγωγή κλινικής έρευνας. Επίσης, στην Παθολογική Φυσιολογία αναπτύξαμε τμήμα κλινικών ερευνών που παίρνει ενεργά μέρος σε πολυκεντρικές Ευρωπαϊκές και Διεθνείς μελέτες για την ανάπτυξη νέων θεραπειών των αυτοανόσων ρευματικών νοσημάτων.

Το τμήμα Αυτοανόσων Ρευματικών Νοσημάτων αποτελεί φυτώριο ενός σημαντικού αριθμού μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών. Oι υποψήφιοι διδάκτορες της Παθολογικής Φυσιολογίας, προκειμένου να περατώσουν τη διατριβή τους, οφείλουν να παρουσιάσουν τουλάχιστον δύο εργασίες σε έγκριτα ιατρικά περιοδικά. Επιπρόσθετα όλοι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές τουλάχιστον δύο φορές κάθε χρόνο να παρουσιάζουν την πρόοδο της ερευνητικής τους εργασίας και να παρακολουθούν ανελλιπώς όλες τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες του τμήματος.

Η εύρυθμη λειτουργία του Τμήματός μας και η πραγματοποίηση ερευνητικών μελετών εξασφαλίζεται με χρηματοδότηση από ανταγωνιστικά προγράμματα, από μη κατευθυνόμενες χορηγίες της φαρμακοβιομηχανίας και από δωρεές ιδιωτικών φορέων.

Αναφέρουμε ενδεικτικά πρωτοποριακές μελέτες του τμήματός μας που προήλθαν από την κλινική έρευνα:

1. ταξινομήσαμε το σύνδρομο του Sjogren, μέσα από κλινικές και εργαστηριακές παραμέτρους σε καλόηθες, και σε αυτό που εξελίσσεται σε κακοήθη νεοπλασία του λεμφικού ιστού,

2. αποδείξαμε ότι το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο είναι υπεύθυνο για την άσηπτη νέκρωση των οστών,

3. υποδείξαμε ότι η θεραπεία της νεφρίτιδας του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου πρέπει να αρχίζει γρήγορα, εντός των δύο πρώτων μηνών. Σε κάθε άλλη περίπτωση η απόκριση στη θεραπεία θα είναι δυσχερής.

4. δείξαμε ότι η ενδοφλέβια χορήγηση ανοσοσφαιρινών είναι δυνατόν να αντικαταστήσει τα κυτταροτοξικά φάρμακα, στη χρόνια αντιμετώπιση της νεφρίτιδας του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου.

Από μελέτες βασικής έρευνας αναδείχθηκε ότι:

1. κυρίαρχο ρόλο στη έναρξη και στη διαιώνιση της αυτοάνοσης απόκρισης παίζουν, όχι τα ανοσοκύτταρα, αλλά το κύτταρο που υφίσταται την επίθεση, όπως για παράδειγμα το κύτταρο των εξωκρινών αδένων στο σύνδρομο Sjogren.Φαίνεται ότι στα κύτταρα αυτά παραμένουν χρονίως ιικές αλληλουχίες εντεροϊών (Coxsackie), οι οποίες τα ενεργοποιούν, κάνοντάς τα ικανά να προσελκύουν και να ενεργοποιούν τα ανοσοκύτταρα. Η χρόνια αυτή διεργασία έχει σαν αποτέλεσμα τον θάνατο των επιθηλιακών κυττάρων, την απελευθέρωση κυτταρικών στοιχείων και την ανάπτυξη κατά αυτών, αντισωμάτων (αυτοαντισωμάτων) και ενεργοποιημένων αυτοδραστικών λεμφοκυττάρων που διαιωνίζουν την αυτοάνοση βλάβη.

2. Μελέτες των περιοχών (επιτόπων) των στοιχείων του οργανισμού (αυτοαντιγόνα) που αναγνωρίζονται απο τα αυτοαντισώματα, (α) παρείχαν τη δυνατότητα ανάπτυξης ευαίσθητων και ειδικών διαγνωστικών εργαστηριακών τεχνικών για την αναγνώριση των αυτοαντισωμάτων, (β) υπέδειξαν παρόμοια μόρια εισβολέων (ιών, βακτηρίων) που πιθανόν εμπλέκονται στην έναρξη της αυτοάνοσης απόκρισης, και (γ) απέδειξαν ότι η δημιουργία αυτοαντισωμάτων ακολουθεί τους κανόνες αντιδράσεων ιδιοτύπου-αντιιδιοτύπου.

Oι δημοσιεύσεις του Τμήματος, τη δωδεκαετία της λειτουργίας του, είναι περισσότερες των 150, σε έγκριτα διεθνή ιατρικά περιοδικά με μέσο όρο του δείκτη αξιολόγησης των περιοδικών (impact factor) μεγαλύτερο του 5, και οι βιβλιογραφικές αναφορές σ' αυτές από ξένους ερευνητές περισσότερες των 7000. Επιπρόσθετα 45 άρθρα σύνταξης-ανασκοπήσεις και κεφάλαια σε σημαντικά βιβλία της εσωτερικής Παθολογίας (Harrison's Principles of Internal Medicine, Oxford Textbook of Rheumatology, Textbook of Con­nective Tissue Diseases, The Autoimmune Diseases, Therapy of the systemic rheumatic disorders ) συμπληρώνει το σύνολο του δημοσιευμένου, ερευνητικού μας έργου.

Επειδή πιστεύουμε ότι ο ενημερωμένος ασθενής είναι αυτός που επιτηρεί αποτελεσματικότερα την υγεία του και παρακολουθεί σχολαστικότερα τυχόν μη επιθυμητές δράσεις των φαρμάκων συγγράψαμε την εγκυκλοπαίδεια για τα αυτοάνοσα νοσήματα (Εκδόσεις Καπόν, 2005). Επιπρόσθετα, έχουμε εκθέσει στον ημερήσιο τύπο επανειλημμένα τις απόψεις μας σε θέματα οργάνωσης του συστήματος Υγείας, Εκπαίδευσης και Έρευνας Διοίκησης των Πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

Τέλος καλούμαστε πολύ συχνά από όλα τα νοσοκομεία της ευρύτερης περιοχής του λεκανοπεδίου Αττικής, ως σύμβουλοι, για τη διάγνωση και θεραπεία αυτοανόσων συστηματικών νοσημάτων. Oι διεθνείς συνεργασίες του τμήματός μας, η οργάνωση διεθνών συνεδρίων στην Ελλάδα, οι συμμετοχές των μελών Δ.Ε.Π. σε συντακτικές επιτροπές έγκριτων επιστημονικών περιοδικών (American Journal of Medicine, An­nals of Internal Medicine, Annals of the Rheu­matic Diseases, Archives of Internal Medicine, Arthritis and Rheumatism, Arthritis Research and Therapy, Clinical Experimental Immunology, Lancet, New England Journal of Medicine κ.ά.) και προσκλήσεις σε διεθνή συνέδρια ως κύριοι ομιλητές, και βραβεύσεις εργασιών του τμήματός μας από την διεθνή επιστημονική κοινότητα, αποτελούν ένα επιπρόσθετο στοιχείο της αναγνώρισης της Παθολογικής Φυσιολογίας.

Με την πρόοδο της έρευνας και την καλύτερη κατανόηση των παθογενετικών μηχανισμών των Αυτοανόσων-Ρευματικών Νοσημάτων, μεγαλώνει η ελπίδα για νέες ριζικές θεραπείες και για βελτίωση της ποιότητας ζωής χιλιάδων συνανθρώπων μας που πάσχουν από νοσήματα ανοσολογικής αρχής.

Πνευματικά δικαιώματα © 2008 - Ασκληπιακό Πάρκο Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών - Πιλοτική εφαρμογή - Ανάληψη ευθυνών
Επιστροφή στην αρχική σελίδα  -  Επικοινωνία

Σας παρακαλούμε να απαντήσετε στο απλό ερώτημα "Θα συνιστούσατε στους φίλους σας και στους γνωστούς σας να επισκεφτούν την Πύλη και να διαβάσουν το συγκεκριμένο κείμενο;" Η απλή αυτή ερώτηση (Business Week, Lanuary 20, 2006 - quoting a Harvard Business Review article) μπορεί να καταδείξει την απήχηση της συγκεκριμένης ιστοσελίδας, σχετικά με το αν επιτελεί το έργο για το οποίο έχει σχεδιαστεί. Βαθμολογήστε στην κλίμακα από 0 εώς 10. Η βαθμολογία σας θα καταχωρηθεί αυτομάτως.

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10