Η πρωτοβουλία δημιουργίας Ασκληπιείων Πάρκων αναδύεται από την ανάγκη διαμόρφωσης του καταλλήλου περιβάλλοντος όπου Υγεία και Τέχνες εννοούνται μέσα στο πλαίσιο του πολιτισμού, κατά το πρότυπο των Ασκληπιείων της αρχαιότητας.

Η σχέση "Υγεία - Πολιτισμός" επαναπροσδιορίζεται με άξονες τις βασικές ανάγκες ποιοτικής διαβίωσης, συμβίωσης και επιβίωσης, όπου η ιατρική περίθαλψη και οι διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις λειτουργούν σε μια νέα πολιτισμική σύνθεση που "θεραπεύει", υπηρετεί δηλαδή, το σώμα και το πνεύμα.

Η πρόταση για τα "Σύγχρονα Ασκληπιεία" στις προοπτικές του 21ου αιώνα αξιοποιεί τις νέες επιστημονικές και τεχνολογικές δυνατότητες έρευνας, με γνώμονα την ποιότητα του περιβάλλοντος και των παρεχομένων υπηρεσιών, καλλιεργώντας παράλληλα τις σύγχρονες καλλιτεχνικές αναζητήσεις έκφρασης για την επίλυση των συνθέτων προβλημάτων που αναφύονται.

Το Πρόγραμμα για τα Ασκληπιεία Πάρκα, το οποίο εκπονήθηκε από ομάδα ειδικών μελετητών και ερευνητών, στοχεύει στη διαμόρφωση προτύπων χώρων πολλαπλών χρήσεων, με καινοτόμο οικολογική προσέγγιση, για τη συντονισμένη λειτουργία μονάδων φροντίδας υγείας και των ποικίλων πολιτιστικών εκδηλώσων, μέσα σε ισόρροπο φυσικό και τεχνητό περιβάλλον.

Το Ασκληπιείο Πάρκο καλύπτει το χώρο που περικλείεται από τις οδούς Αγίου Θωμά, Μικράς Ασίας, Θηβών, Παπανδρέου, Πίνδου, Κύπρου, Μεσογείων, Λειβαδιάς και Τετραπόλεως δηλαδή από το Λαϊκό νοσοκομείο στη περιοχή Γουδή, μέχρι και το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο. Πρόκειται για ένα από τους ελάχιστους χώρους τέτοιας έκτασης που απέμειναν εντός του αστικού ιστού της ευρύτερης περιοχής των Αθηνών, οι οποίοι προσφέρονται για ενοποίηση και αξιοποίηση προς όφελος των κατοίκων ολοκλήρου του λεκανοπεδίου.

Ο χώρος αυτός παρέμενε σε μεγάλο βαθμό αδιαμόρφωτος, κατακερματισμένος, δυσπρόσιτος έως απρόσιτος στους πολίτες, ευάλωτος σε αυθαίρετες παρεμβάσεις και συνεχώς περιοριζόμενος εξ αιτίας της ελλείψεως πολεοδομικού και κτηριολογικού προγραμματισμού. Ετσι μεγάλες εκτάσεις του είχαν εγκαταλειφθεί στην "αυθαίρετη" κάλυψη και χρήση, χωρίς προοπτική, χωρίς αισθητική και χωρίς υποδομή διασυνδέσεως με άλλους χώρους, όπου θεραπεύονται η υγεία και ο πολιτισμός.

Το Ασκληπιείο Πάρκο αναπτύσσεται στους χώρους που διαθέτουν τα νοσοκομεία Λαϊκό, Αγία Σοφία, Αγλαΐα Κυριακού, Σωτηρία, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Γενικό Κρατικό,401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, 251 Νοσοκομείο Αεροπορίας, καθώς και η Ιατρική και η Οδοντιατρική Σχολή. Περιλαμβάνει επίσης τους χώρους του Πάρκου των Ενόπλων Δυνάμεων και χώρους των Δήμων Αθηναίων, Ζωγράφου και Παπάγου.

Η πρόσβαση στο Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών είναι ελεύθερη. Οι επισκέπτες οφείλουν όμως να τηρούν όλους τους όρους και τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στα ειδικά έντυπα και στις ηλεκτρονικές εκδόσεις, σεβόμενοι απόλυτα το περιβάλλον και τη λειτουργία των ιατρικών μονάδων που βρίσκονται εντός του Πάρκου.

Οι ώρες λειτουργίας του Πάρκου είναι από τις 08:00 π.μ. μέχρι τη δύση του Ηλίου.

Το Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών είναι ένας ζωντανός οργανισμός, οποίος εξελίσσεται συνεχώς προς όφελος των πολιτών.

Φυσικά παρέχονται πάγιες υπηρεσίες και υπάρχουν συγκεκριμένες εγκαταστάσεις που παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες, εκπαιδευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες πολιτισμού. Παράλληλα όμως υπάρχει μεγάλος αριθμός δραστηριοτήτων, μεταβαλλόμενος με το χρόνο, ο οποίος δίνει ιδιαίτερη χροιά και προσωπικότητα στις διαφορετικές εποχές και χρονικές περιόδους.

Τα διαφορετικά πρόσωπα του Ασκληπιείου Παρκου Αθηνών σχετίζονται με δραστηριότητες που αφορούν το περιβάλλον, τις τέχνες, τον αθλητισμό. Οι μεταβολές είναι το αποτέλεσμα συστηματικού προγραμματισμού και αξιολόγησης προτάσεων και δραστηριοτήτων. Η όλη προσπάθεια στηρίζεται στους μηχανισμούς Διαχείρισης και Λειτουργίας που έχουν τεθεί σε κίνηση από την πρώτη στιγμή.

Η λατρεία του Ασκληπιού πρωτοεμφανίζεται τον 5ο π.Χ. αιώνα και κορυφώνεται τον 4ο π.Χ. αιώνα, χωρίς να παύσει να είναι δημοφιλής μέχρι το τέλος του αρχαίου κόσμου. Ο Ασκληπιός, γιος του Απόλλωνα και της θνητής Κορωνίδας, ήταν αρχικά χθόνιος ήρωας αλλά εξελίχθηκε σε κανονικό θεό και ως ιαματική θεότητα ήταν ιδιαίτερα αγαπητός από τους πιστούς. Η λατρεία του ήταν η τελευταία που υποχώρησε μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού και κατά κανόνα στη θέση των ιερών του ιδρύθηκαν παλαιοχριστιανικές βασιλικές για να εξακολουθήσει η λατρεία υπό άλλο ένδυμα. Κέντρα λατρείας του ήταν τα διάφορα Ασκληπιεία, από τα οποία τα πιο γνωστά ήταν της Τρίκκης (Τρίκαλα), της Επιδαύρου, της Τιτάνης, των Αθηνών,της Κω,της Λισσού, της Λεβήνος, της Κυρήνης και άλλα. Δεν υπήρχε σχεδόν ελληνική πόλη που να μην είχε το Ασκληπιείο της. Η θεραπεία επιτυγχανόταν με δύο τρόπους: α) με την ψυχολογική ενδυνάμωση του ασθενούς και τόνωση της πίστης του για τις θεραπευτικές ικανότητες του θεού (υποβολή, θαύμα) και β)με την εφαρμογή φαρμακευτικής αγωγής και υγιεινής ζωής στον πάσχοντα (θεραπεία, άσκηση). Συνήθως και οι δύο μέθοδοι εφαρμόζονταν σε συνδυασμό και αλληλοσυμπληρώνονταν. Τα ιερά βρίσκονταν συνήθως μέσα σε άλση, μακριά από την πόλη, ώστε να υπάρχει υγιεινή και ήρεμη ατμόσφαιρα. Στοιχείο της λατρείας ήταν το νερό-άγιασμα για τελετουργικούς καθαρμούς και σωματικά λουτρά. Κέντρο λατρείας ήταν ο ναός του θεού και άλλα ιερά οικoδομήματα που τον περιέβαλλαν. Η πίστη των ασθενών ενδυναμώνονταν από τις διηγήσεις του ιερατείου περί θαυμάτων του Ασκληπιού, που συχνά ήταν γραμμένες σε επιγραφές (ιάματα). Υπόμνηση των θαυμάτων εξάλλου και της ευγνωμοσύνης των ιαθέντων ήταν τα διάφορα αναθήματα, συνήθως γλυπτά ή έργα τέχνης, που στόλιζαν το άλσος. Η θαυματουργική "επιφάνεια" του θεού γινόταν κατά την εγκοίμηση μέσα στα Άβατα. Υπήρχαν όμως και οικοδομήματα για ιατρική θεραπεία, ανάλογα με τα σημερινά ιατρεία. Προς τιμήν του θεού γίνονταν γυμνικοί και μουσικοί - θεατρικοί αγώνες, που προϋπέθεταν την ύπαρξη αντίστοιχα σταδίων και θεάτρων.

Σχετικά με το Ασκληπιείο Αθηνών, ενδιαφέρον παρουσιάζει το απόσπασμα από το Ενημερωτικό Δελτίο της Ενώσεως Φίλων Ακροπόλεως, Τεύχος 4ο, Δεκέμβριος 1997, που υπέδειξε ο αρχαιολόγος κ. Μάντης.

... Το ενδιαφέρον όμως των ξένων δεν εξαντλείται στα γλυπτά του Παρθενώνα, αλλά προσελκύεται και από το υπόλοιπο κατακείμενο αρχαιολογικό θραυσματικό υλικό, που βρίσκεται διάσπαρτο στο βράχο και στις κλιτείς της Ακρόπολης. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα διασποράς του υλικού συνιστά η περίπτωση του αμφιγλύφου του Τηλεμάχου, ιδρυτικού μνημείου του αθηναϊκού Ασκληπιείου (420 - 419 π.χ.), που μας παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την μεταφορά της λατρείας του Ασκληπιού από την Επίδαυρο στην Αθήνα και το χρονικό της ίδρυσης του ιερού. Δεν αποκλείεται μάλιστα από στρατιώτες ή αξιωματικού του Morosini να μεταφέρθηκαν στην Ιταλία σπαράγματα του περίφημου αυτού αμφιγλύφου και του αντίγραφού του, τα οποία πιθανότατα περισυλλέχθηκαν από την περιοχή του μη ανασκαμμένου ακόμα τότε ιερού στην νότια κλιτύ της Ακρόπολης. Θραύσματα αυτών των αμφιγλύφων και των πλούσια διακοσμημένων με ανάγλυφα και επιγραφές πεσσών τους, που με αριστοτεχνικό τρόπο ανασύνθεσε και σε αυτή την περίπτωση ο καθηγητή L. Beschi, βρίσκονται διασπαρμένα στο Museo Civico στην Πάντοβα (εικ. 5α-β), στο Museo Maffeiano στην Βερόνα, στο Βρεττανικό Μουσείο, αλλά και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στο Επιγραφικό Μουσείο της Αθήνας. Τα τελευταία κατέληξαν στα αθηναϊκά Μουσεία ως προϊόντα της ανασκαφής του 1876-77, που διενήργησε η Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία στο χώρο του ιερού. ‘Αλλα, τέλος, αναθηματικά ανάγλυφα από το Ασκληπιείο κατέληξαν στο Κάσσελ και στο Λούβρο, ενώ πιθανολογείται η προέλευση από το Ασκληπιείο και άλλων αναγλύφων σε Μουσεία και συλλογές του εξωτερικού, όπως στα Μουσεία Torlonia και Βατικανού στη Ρώμη, στο Museo Maffeiano στη Βερόνα, στο Μουσείο Περγάμου του Βερολίνου, στο Fitzwilliam Museum στο Cambridge, στο Brocklesby Park του Lincolnshire και στη συλλογή El conde de Lagunillasa στην Αβάνα.

Επιπλέον πληροφορίες για τα Αρχαία Ασκληπιεία, τα Ελληνικά Μουσεία και την Αρχαία Ελληνική Ιατρική

Για επιπλέον πληροφορίες σχετικά με την "ιστορική διαδρομή" της δημιουργίας του Ασκληπιείου Πάρκου Αθηνών, επισκεφτείτε τις ηλεκτρονικές σελίδες: http://asclepieion.mpl.uoa.gr/parko

Ευτυχιάδης Αριστοτέλης, Αναπληρωτής Καθηγητής
Σωτηρίου Δημήτριος, Αναπληρωτής Καθηγητής
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Τελευταία αναθεώρηση : 1/5/2006