Tου Καθηγητή Εγκληματολογίας κ. Νέστορα Κουράκη
Διευθυντή του Εργαστηρίου Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Αθηνών
Σύντομη παρουσίαση του Εργαστηρίου
Το Εργαστήριο Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών άρχισε να λειτουργεί το 1993 υπό τη διεύθυνση, αρχικά, της Καθηγήτριας κ. Κ.Δ. Σπινέλλη, και στη συνέχεια (2001) του Καθηγητή κ. Νέστορα Κουράκη, με έκτοτε Αναπληρώτρια Διευθύντρια την ήδη Oμότιμη Καθηγήτρια Κ.Δ. Σπινέλλη και με επιτελικά στελέχη τους εγκληματολόγους κ. Πάρη Ζαγούρα, Φωτεινή Μηλιώνη, Χρ. Τσουραμάνη, Διονύση Χιόνη, Βίλλυ Ντόγκα, την ποινικολόγο κ. Φωτεινή Ντούρα και τον πτυχιούχο Νομικής κ. Γιώργο Φερετζάκη. Επίσης, στις επί μέρους δραστηριότητες του Εργαστηρίου συμμετέχουν οι ωρομίσθιοι μεταπτυχιακοί επιστημονικοί συνεργάτες εγκληματολογικών μαθημάτων κ. Μαρία Γαλανού, Ασπασία Λαπιώτη, Ιωάννα Μανέτα, Ναταλία Παπανικολάου, Βασιλική Σαλεσιώτου και Γιούλη Χατζηθεοδώρου.
Το Εργαστήριο έχει κατανεμηθεί στον Τομέα Ποινικών Επιστημών του Τμήματος Νομικής, το δε προσωπικό του απαρτίζεται κυρίως από τα μέλη Δ.Ε.Π. του Τομέα, αλλά και από εξωτερικούς συνεργάτες με ειδικές γνώσεις στο αντικείμενο. Η έδρα του Εργαστηρίου βρίσκεται στον πρώτο όροφο του παλαιού κτηρίου της Νομικής Σχολής, στην οδό Σόλωνος 57, α' όροφος (γραφείο 111), και περιλαμβάνει βιβλιοθήκη, χώρο συσκέψεων για την ερευνητική ομάδα (περί τα 20 άτομα) και ηλεκτρονικό εξοπλισμό, καθώς επίσης τρία γραφεία (τα υπ' αρ. 156, 157 και 158) στον γ' όροφο του κτηρίου επί της οδού Σόλωνος 57, που διατίθενται σε ερευνητές του Εργαστηρίου και σε μεταπτυχιακούς υποτρόφους Ποινικού Δικαίου και Εγκληματολογίας του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών.
Εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο
Σύμφωνα με το ιδρυτικό Προεδρικό Διάταγμα (υπ' αριθμ. 535/1991, ΦΕΚ Α' 210), το Εργαστήριο έχει ως αποστολή του, μεταξύ άλλων, την κάλυψη των διδακτικών αναγκών του Τμήματος στα γνωστικά αντικείμενα του Τομέα Ποινικών Επιστημών (και δη τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο), τη διεξαγωγή ερευνητικών προγραμμάτων, τη διοργάνωση επιστημονικών διαλέξεων, σεμιναρίων, ημερίδων, συνεδρίων κ.λπ., και τη συνεργασία με άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα, κρατικούς ή μη φορείς και κέντρα ερευνών. Στο πλαίσιο αυτών των στόχων το Εργαστήριο έως τώρα:
• έχει δημιουργήσει ιστοσελίδα στο Διαδίκτυο με χρήσιμες πληροφορίες και επιστημονικές τοποθετήσεις σε ζητήματα εγκληματολογίας, ποινικής καταστολής, ποινικού δικαίου και αντεγκληματικής πολιτικής: www.law.uoa.gr/crime-research/.
• έχει διοργανώσει και συνεχίζει να διοργανώνει ελεύθερα εκπαιδευτικά σεμινάρια σε θέματα ποινικών επιστημών (π.χ. κάθε εξάμηνο διοργανώνονται από την κ. Βασ. Σαλεσιώτου σεμινάρια Δικαστικής Γραφολογίας για προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές του Πανεπιστημίου μας).
• έχει διεξαγάγει και ολοκληρώσει πάνω από δέκα επιστημονικές έρευνες σε θέματα εγκληματικότητας και φυλακών, ενίοτε σε συνεργασία με ελληνικούς ή και αλλοδαπούς φορείς. Oι έρευνες αυτές αφορούν, μεταξύ άλλων, την κατάσταση και τα προβλήματα των γυναικών κρατουμένων (1995-1997) και των ανήλικων κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές (1993-1995), καθώς και επαναληπτική (follow-up) εξέταση για το τι απέγιναν οι παραβατικοί αυτοί ανήλικοι στη συνέχεια (1999-2001). Ακόμη έχει ολοκληρωθεί έρευνα με θέμα τις παραβατικές ομάδες και τις συμμορίες ανηλίκων στη σύγχρονη Ελλάδα (2004) και ήδη από το 2005 διεξάγονται αφενός έρευνα για τη γνώμη των ιατρών, των νοσηλευτών και του κοινού ως προς το αμφιλεγόμενο ζήτημα της ευθανασίας (έχουν έως τώρα συμπληρωθεί περί τα 600 ερωτηματολόγια) με επιστημονικούς υπευθύνους τον Καθηγητή κ. Ν. Κουράκη και την Oμότιμη Καθηγήτρια κ. Κ.Δ. Σπινέλλη, και αφετέρου έρευνα επί αποφάσεων του Δικαστηρίου Ανηλίκων Αθηνών ως προς το «Δικαιϊκό και κοινωνικοπρονοιακό πρότυπο κατά την απονομή της δικαιοσύνης», με επιστημονική υπεύθυνο τη Λέκτορα κ. Μ. Κρανιδιώτη και ειδική σύμβουλο την Oμότιμη Καθηγήτρια κ. Κ.Δ. Σπινέλλη.
• έχει διοργανώσει ικανό αριθμό ημερίδων, διαλέξεων και εκδηλώσεων. Ετσι, κατά το έτος 2006, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Εγκληματολογίας, έχουν γίνει ομιλίες και συζητήσεις για τα θέματα «Εγκληματολογικές Όψεις της Μετανάστευσης» (15.2.2006) και «(Αν)ασφάλεια, Αντεγκληματική Πολιτική και Δικαιώματα του Ανθρώπου» (30.3.2006), ενώ την 17.5.2006 οργανώνεται Ημερίδα με θέμα «Το πρόβλημα της παραβατικότητας των ανηλίκων στην Ελλάδα σήμερα και εφικτοί τρόποι αντιμετώπισής του». Επίσης, σε συνεργασία με το Εργαστήριο και άλλους φορείς, ο Ερευνητικός Όμιλος Φοιτητών Νομικής προετοιμάζει το Πρώτο Φοιτητικό Συνέδριο Εγκληματολογίας, που θα λάβει χώρα στο Αμφιθέατρο Δρακοπούλου την 23η (απόγευμα) και 24η Μαΐου 2006 (πρωί και απόγευμα).
• έχει συνεργασθεί κατά καιρούς με ευρωπαϊκούς φορείς (π.χ. Ευρωπαϊκή Ενωση, Συμβούλιο της Ευρώπης), με πανεπιστημιακές μονάδες της Ελλάδας και του εξωτερικού (π.χ. Πανεπιστήμια Wurzburg, Κύπρου, Βελιγραδίου, Θεσσαλονίκης), με κρατικούς φορείς [Υπουργεία Δικαιοσύνης Ελλάδας, Κύπρου, Oλλανδίας, Μ. Βρετανίας (Home Office), ΕΛ.ΚΕ.ΠΑ., O.Α.Ε.Δ.], καθώς και με μη κυβερνητικές οργανώσεις (π.χ. Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου). Διοργανώθηκε έτσι τον Νοέμβριο 1998 Ημερίδα με θέμα: «Έγκλημα και Διακίνηση Ναρκωτικών Ουσιών: Διαβαλκανική συνεργασία για την Πρόληψη Διάδοσης Εξαρτησιογόνων Oυσιών». Επίσης, πραγματοποιήθηκε συμμετοχή του Εργαστηρίου σε διεθνή έρευνα αυτοομολογούμενης εγκληματικότητας, σε συνεργασία με το Oλλανδικό Υπ. Δικαιοσύνης (1992-1994), καθώς και σε διευρωπαϊκή έρευνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τις απάτες σε βάρος των συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (1994-1995).
• έχει δημοσιεύσει σε έγκριτο περιοδικό την περιγραφή του Εργαστηρίου και των δραστηριοτήτων του (βλ. σχετικό δημοσίευμα της C.D. Spinellis, σε: European Journal on Criminal Policy and Research, τόμ. 3 (1995), τχ. 1, σ. 100-103, όπου και περαιτέρω διεξοδικές πληροφορίες για τις έως τότε δραστηριότητες του Εργαστηρίου).
• έχει πραγματοποιήσει την αξιολόγηση προγραμμάτων που εφαρμόζονται για τη θεραπεία και κοινωνική επανένταξη προσώπων εξαρτημένων από ουσίες (προγράμματα «Στροφή» και «Εν Δράσει» του ΚΕΘΕΑ για εξαρτημένους κρατουμένους, 2005-2006).
• έχει αναλάβει και ολοκληρώσει την επικαιροποίηση και τον εμπλουτισμό με νεότερη νομοθεσία του έργου «Ειδικοί Ποινικοί Νόμοι», που εκπονήθηκε από τον Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Φώτιο Μακρή. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η ηλεκτρονική επεξεργασία του έργου, ώστε να διατίθεται δωρεάν στην ιστοσελίδα του Εργαστηρίου.
• έχει ολοκληρώσει, σε άτυπη συνεργασία με το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, την έκδοση του Εγχειριδίου «Για να νιώθουμε Ασφαλείς μέσα σε μια Κοινωνία Ενεργών Πολιτών» και έχει δημιουργήσει αντίστοιχη ιστοσελίδα (www.niotho-asfalis.gr) για θέματα διάγνωσης και πρόληψης της παραβατικότητας. Στο ίδιο πλαίσιο, μεταφράζονται στην ελληνική γλώσσα έργα με επιτυχημένες πρακτικές για την αποτροπή της εγκληματικότητας (π.χ. «Urban Crime Protection», «100 Crime Prevention Programs to inspire Action across the world» κ.ά.).
• Προγραμματίσθηκαν ήδη και υλοποιούνται οι εξής πρωτοβουλίες: η κατάρτιση έντυπου και ηλεκτρονικού αγγλοελληνικού ερμηνευτικού λεξικού εγκληματολογικών όρων, η έκδοση ηλεκτρονικού περιοδικού με τίτλο “The Art of Crime”:www.theartofcrime.gr, όπου θα αναλύονται ζητήματα ποινικο-εγκληματολογικού χαρακτήρα και αντεγκληματικής πολιτικής, η σύνταξη εγκληματολογικής εγκυκλοπαίδειας, η δημιουργία ενός ετήσιου ημερολογίου του Εργαστηρίου, καθώς και η συγγραφή βιβλίου με απάνθισμα (στην ελληνική) κλασικών εγκληματολογικών κειμένων από αλλοδαπούς και Έλληνες συγγραφείς. Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκδοση του ηλεκτρονικού περιοδικού “The Art of Crime” γίνεται και στην αγγλική γλώσσα, προς τον σκοπό δε αυτό, απασχολήθηκε στο Εργαστήριο για δύο εβδομάδες, μέσω του προγράμματος ανταλλαγής φοιτητών της ELSA (The European Law Students' Association) ο φοιτητής Νομικής της Μάλτας κ. Jean-Pier Gauci-Maistre.
Παρεχόμενες Υπηρεσίες
Το Εργαστήριο παρέχει τις εξής υπηρεσίες:
• Πρόληψη εγκληματικότητας και νεανικής παραβατικότητας.
• Μελέτη μορφών εγκληματικής ή αποκλίνουσας συμπεριφοράς (π.χ. βία στα γήπεδα, κλοπές σε πολυκαταστήματα).
• Έρευνες σε δράστες (π.χ. βία στο σχολείο).
• Έρευνες σε θύματα (π.χ. κακοποίηση γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων).
• Έρευνες στο σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης.
• Μελέτη προβλημάτων φυλακής και κρατουμένων ενηλίκων και ανηλίκων.
• Κατάρτιση και προετοιμασία (απο)φυλακισμένων ανηλίκων και ενηλίκων για προώθηση στην απασχόληση.
• Αξιολόγηση προγραμμάτων (κατάρτισης φυλακισμένων, παροχής υποκατάστατων ναρκωτικών ουσιών, κ.λπ.).
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, «Το Καποδιστριακό»
Τελευταία αναθεώρηση : 1/5/2006