Τα φυσικά κύτταρα-φονείς (NK cells, natural killer cells) είναι μια κατηγορία λεμφοκυττάρων με κυτταροτοξική δράση. Αποτελούν το 15% περίπου των λεμφοκυττάρων του περιφερικού αίματος.

Για την άσκηση της κυτταροτοξικής τους δράσης δεν είναι απαραίτητη η αντιγονική εξειδίκευσή τους. Ωστόσο, η κάλυψη των κυττάρων-στόχων με IgG ανοσοσφαιρίνες διευκολύνει τη δράση τους, μέσω σύνδεσης των ανοσοσφαιρινών με ειδικούς υποδοχείς της επιφάνειάς τους (αντισωματοεξαρτώμενη κυτταρική κυτταροτοξικότητα, antibody-dependent cellular cytotoxicity, ADCC).

Το έναυσμα για την ενεργοποίηση των ΝΚ κυττάρων συνήθως δίνεται από χημικά μηνύματα όπως οι κυτταροκίνες των μακροφάγων, οι λεμφοκίνες των λεμφοκυττάρων και οι ιντερφερόνες. Με την ενεργοποίησή τους, έχουν την ικανότητα να ενσωματώνουν στη μεμβράνη του κυττάρου-στόχου πρωτεΐνες που ονομάζονται περφορίνες. Οι πρωτεΐνες αυτές αυξάνουν τη διαπερατότητα της μεμβράνης στο νερό, τους ηλεκτρολύτες και το περιεχόμενο των κοκκίων των ΝΚ κυττάρων, που απελευθερώνεται στην περιοχή της αντίδρασης. Τελικά, επέρχεται η λύση του κυττάρου-στόχου ή αποστέλλεται χημικό μήνυμα στον πυρήνα του για προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο (απόπτωση).

Τα κύτταρα αυτά συμβάλλουν στην προστασία του οργανισμού απέναντι στις ιογενείς λοιμώξεις, καθώς καταστρέφουν εκλεκτικά τα κύτταρα που έχουν προσβληθεί από ιούς. Προσφέρουν σημαντική προστασία και απέναντι στην ανάπτυξη κακοήθων νεοπλασιών.

Γρίβας Δημήτριος, Ιατρός
Μετά από τις υποδείξεις της Επίκουρης Καθηγήτριας Μικροβιολογίας, Βελεγράκη Αριστέας
Εργαστήριο Μικροβιολογίας
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Τελευταία αναθεώρηση : 10/5/2006