Το λεπτό έντερο, που αποτελεί τη συνέχεια του στομάχου, εκτείνεται από τον πυλωρό μέχρι το παχύ έντερο. Παρουσιάζει τρεις μοίρες, 1. το δωδεκαδάκτυλο, 2. τη νήστιδα και 3. τον ειλεό. Τα περισσότερα σπλάγχνα της κοιλιάς καλύπτονται από ένα υμένα, το περιτόναιο, το οποίο σχηματίζει πτυχές και κολπώματα μεταξύ των οργάνων (περιτοναϊκή κοιλότητα).

Το δωδεκαδάκτυλο αποτελεί την πρώτη, σχετικά ακίνητη, μοίρα του λεπτού εντέρου. Οφείλει το όνομά του στο γεγονός ότι το μήκος του είναι περίπου ίσο με το εύρος δώδεκα δακτύλων. Συνδέει το στομάχι με τη νήστιδα. Το δωδεκαδάκτυλο είναι όργανο οπισθοπεριτοναϊκό, και μόνο τμηματικά καλύπτεται από περιτόναιο. Το δωδεκαδάκτυλο σχηματίζει μια αγκύλη, σαν το λατινικό γράμμα C, μέσα στην οποία φιλοξενεί την κεφαλή του παγκρέατος. Διακρίνουμε τέσσερεις μοίρες στο δωδεκαδάκτυλο. Η πρώτη μοίρα, η ανώτερη ή βολβός, είναι η συνηθέστερη θέση εντόπισης του έλκους του δωδεκαδακτύλου. Η δεύτερη μοίρα (νεφρική) έχει κατιούσα φορά και σε αυτήν εκβάλλει ο χοληδόχος και ο μείζων παγκρεατικός πόρος, με κοινή εκβολή, σε μια περιοχή που ονομάζεται φύμα του Vater. Λίγο πιο ψηλά εντοπίζεται το σημείο εκβολής του επικουρικού ή δευτερεύοντος παγκρεατικού πόρου. Η τρίτη μοίρα του δωδεκαδακτύλου (προαορτική) έχει κατεύθυνση από δεξιά προς τα αριστερά. Η τέταρτη μοίρα του δωδεκαδακτύλου έχει ανιούσα φορά. Στο τέλος της ανιούσας μοίρας παρουσιάζεται μια απότομη αλλαγή στη φορά και δημιουργείται η νηστιδοδωδεκαδακτυλική καμπή. Μετά την καμπή αυτή το δωδεκαδάκτυλο μεταπίπτει στη νήστιδα. Η καμπή αυτή οφείλεται στην πρόσφυση ενός συνδέσμου πάνω στο τοίχωμα του δωδεκαδακτύλου, του συνδέσμου του Treitz, με ρόλο υποστηρικτικό. Η αιμάτωση του δωδεκαδακτύλου γίνεται από την άνω και κάτω παγκρεατοδωδεκαδακτυλική αρτηρία.

Η νήστιδα έχει μήκος 2.5 μέτρα περίπου και ο ειλεός έχει μήκος 4 μέτρα περίπου. Σαφές ανατομικό όριο μεταξύ τους δεν υπάρχει και η μετάπτωση από τη νήστιδα στον ειλεό θεωρείται ότι γίνεται βαθμιαία. Οι εντερικές έλικες καταλαμβάνουν το κέντρο της κοιλιάς και εκτείνονται μέχρι το εσωτερικό της πυέλου. Αδρά, οι έλικες της νήστιδας καταλαμβάνουν το άνω και αριστερό μέρος της κοιλιάς, ενώ οι έλικες του ειλεού καταλαμβάνουν το κάτω και δεξιό μέρος της κοιλιάς. Οι εντερικές έλικες είναι εξαιρετικά ευκίνητες, διότι κρέμονται από μια πτυχή του περιτοναίου που ονομάζεται μεσεντέριο. Μπορούμε να φανταστούμε το μεσεντέριο σαν μια βεντάλια που εξορμάται από το οπίσθιο κοιλιακό τοίχωμα (ρίζα του μεσεντερίου) και περικλείει με πτυχώσεις κάθε εντερική έλικα. Η αιμάτωση της νήστιδας και του ειλεού γίνεται από την άνω μεσεντέρια αρτηρία, που είναι κλάδος της κοιλιακής αορτής. Αυτή εισέρχεται στο εντερικό τοίχωμα δια μέσου της ρίζας του μεσεντερίου και διασχίζεται σε πολυάριθμους κλάδους. Στο μέσο του λεπτού εντέρου και πλησίον του ομφαλού, μπορεί να παρουσιαστεί μια τυφλή προσεκβολή του τοιχώματος του λεπτού εντέρου, η απόφυση του Meckel. Πρόκειται για εμβρυογενετικό κατάλοιπο, κατά τη διαδικασία σχηματισμού του λεπτού εντέρου. Στο τέλος του ειλεού υπάρχει μια βαλβίδα, η ειλεοκολική βαλβίδα, μέσω της οποίας το εντερικό περιεχόμενο προωθείται στο τυφλό, την πρώτη μοίρα του παχέος εντέρου.

Πιάγκου Μάρα, Λέκτορας Ανατομικής
Γρίβας Δημήτριος, Ιατρός
Εργαστήριο Ανατομικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθύντρια : Αναγνωστοπούλου Σοφία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
Τελευταία αναθεώρηση : 1/4/2006