Η επίφυση είναι ένα μικρό κωνοειδές μόρφωμα που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου. Λόγω της ομοιότητάς της με καρπό κωνοφόρου δέντρου ονομάζεται και κωνάριο. Στο παρελθόν είχαν διατυπωθεί πλήθος θεωριών σχετικά με τη λειτουργία της, πολλές από τις οποίες είχαν και μεταφυσικό χαρακτήρα (τρίτο μάτι, έδρα της ψυχής). Σήμερα κατατάσσεται στους ενδοκρινείς αδένες. Στους ενήλικες πολύ συχνά αποτιτανώνεται, και οι αποτιτανώσεις αυτές είναι δυνατόν να γίνουν ορατές στην ακτινογραφία των οστών του κρανίου.

Η επίφυση παράγει την ορμόνη μελατονίνη, που είναι παράγωγο του αμινοξέος τρυπτοφάνη. Σε ένα πρώτο στάδιο, από την τρυπτοφάνη παράγεται σεροτονίνη. Ικανότητα σύνθεσης σεροτονίνης έχουν πολλοί ιστοί στο ανθρώπινο σώμα. Σε ένα δεύτερο στάδιο από τη σεροτονίνη παράγεται μελατονίνη. Το απαραίτητο ένζυμο για τη μετατροπή αυτή βρίσκεται μόνο στον επιφυσιακό ιστό.

Στα ζώα η μελατονίνη έχει συνδεθεί με τη διατήρηση του ημερονύκτιου και του εποχιακού ρυθμού.

Ο ημερονύκτιος ρυθμός αφορά τον κύκλο ύπνου και εγρήγορσης. Νευρικές ώσεις από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού φθάνουν στην επίφυση και επηρεάζουν την έκκριση μελατονίνης. Συγκεκριμένα, το σκοτάδι διεγείρει την έκκριση μελατονίνης, ενώ το φως την καταστέλλει. Στον άνθρωπο έχει επιβεβαιωθεί παρόμοια δράση. Η μελατονίνη επιταχύνει την επέλευση του ύπνου και έχει χρησιμοποιηθεί ακόμη και ως φάρμακο για την αντιμετώπιση της αϋπνίας.

Ο εποχιακός ρυθμός έχει επιβεβαιωθεί μόνο στα ζώα και αφορά στον υπολογισμό της διάρκειας της ημέρας (φωτοπερίοδος), που εξαρτάται από την εποχή του έτους. Πολλά ζώα ρυθμίζουν την αναπαραγωγική τους, κυρίως, λειτουργία με βάση τη φωτοπερίοδο.

Στην περιοχή της επίφυσης είναι δυνατόν να εμφανιστούν όγκοι που ονομάζονται επιφυσιώματα. Η συμπτωματολογία τους οφείλεται στην πίεση που ασκούν σε γειτονικά ανατομικά μόρια, αλλά και στην έκκριση στην κυκλοφορία ουσιών με ορμονική δράση.