Το σύνδρομο πολυοργανικής δυσλειτουργίας (MODS, Multiple Organ Dysfunction Syndrome) αποτελεί μια σοβαρότατη κατάσταση η οποία εξ’ορισμού απαιτεί για την αντιμετώπισή της νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Στο παρελθόν, η ανεπάρκεια της λειτουργίας κάθε οργάνου εθεωρείτο αυτοτελής νοσολογική οντότητα. Μόνο πρόσφατα μελετήθηκε επισταμένως ο φαύλος κύκλος με τον οποίο η διαταραχή στη λειτουργία ενός οργάνου επηρεάζει δευτεροπαθώς και άλλα όργανα ή συστήματα του οργανισμού, για να καταλήξουμε σε αυτό που ονομάζεται πολυοργανική δυσλειτουργία (ή ανεπάρκεια)

Ποιο είναι το αρχικό αίτιο για την εκδήλωση του MODS;

• Μια σοβαρή λοίμωξη που εξελίχθηκε σε σήψη
• Μια σοβαρή εγχείρηση
• Ένα εκτεταμένο τραύμα
• Η οξεία παγκρεατίτιδα
• Ακατάσχετη αιμορραγία κ.α

Χαρακτηριστικό είναι πως η αρχική πάθηση, πιθανώς να δίνει την εντύπωση «τοπικού χαρακτήρα». Ο οργανισμός, όμως αντιδρά στερεότυπα σε τέτοιες σοβαρές καταστάσεις. Η αντίδραση αυτή του οργανισμού ονομάστηκε σύνδρομο συστηματικής φλεγμονώδους απάντησης (SIRS, Systemic Inflammatory Response Syndrome). Ο ρόλος της απάντησης αυτής πρέπει να θεωρηθεί προστατευτικός, προκειμένου να περιχαρακωθεί η βλάβη. Το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει ουσίες που ονομάζονται κυτταροκίνες , με αμυντικό ρόλο, οι οποίες εκτρέπουν τη μικροκυκλοφορία των διαφόρων οργάνων ανάλογα με τις ανάγκες. Όταν, όμως η βλάβη είναι εκτεταμένη, συχνά η παραγωγή των κυτταροκινών γίνεται ανεξέλεγκτη και αυτές, αντί για προστατευτικό, ασκούν αυτοκαταστροφικό ρόλο. Η δράση τους επεκτείνεται και σε άλλα όργανα με αποτέλεσμα την απορρύθμιση της λειτουργίας τους. Έτσι εξηγείται το ότι ένας ασθενής που εισήχθη για οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να εκδηλώσει αναπνευστική ανεπάρκεια μερικές μέρες μετά την εισαγωγή του. Σήψη ονομάζεται απλά το SIRS που έχει ως αρχική του αιτία κάποια λοίμωξη.

Με ποιον τρόπο συμμετέχουν τα διάφορα όργανα;

1. Στο αναπνευστικό σύστημα εκδηλώνεται υποξαιμία καθώς εμποδίζεται στο επίπεδο των κυψελίδων η ανταλλαγή των αερίων. Η αναπνευστική συμμετοχή στο MODS συνήθως αποδίδεται με τον όρο «σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας ενηλίκου» (ARDS, Adult Respiratory Distress Syndrome)
2. Στην καρδιά εκδηλώνεται αδυναμία αύξησης της παροχής αίματος στην περιφέρεια, παρά τις αυξημένες ανάγκες. Η ανεπάρκεια του κυκλοφορικού συστήματος οδηγεί σε υποξία των ιστών, με αποτέλεσμα οι βλάβες να συντηρούνται και να επαυξάνονται.
3. Επηρεάζεται η λειτουργία του ήπατος, εκδηλώνεται ίκτερος και αυξάνει η τιμή της χολερυθρίνης.
4. Επηρεάζεται η νεφρική λειτουργία, και αυξάνει η τιμή της κρεατινίνης
5. Στο στομάχι είναι πιθανόν να εμφανιστούν οξέα έλκη.
6. Στο νευρικό σύστημα παρατηρείται πτώση του επιπέδου συνείδησης.

Δεν είναι απαραίτητο να συμβούν όλα αυτά, αλλά, όσα περισσότερα συστήματα ανεπαρκούν, τόσο δυσμενέστερη γίνεται και η πρόγνωση. Η θεραπεία κατευθύνεται σε δύο άξονες. α) την υποστήριξη των λειτουργιών των ανεπαρκούντων οργάνων (π.χ. μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, αιμοκάθαρση) και β) αιτιολογικά (π.χ. αντιβιοτικά, αν το αρχικό αίτιο ήταν μια λοίμωξη).