Αναζήτηση / Search

  
Νομικά και δεοντολογικά θέματα στην άσκηση της Ιατρικής
Νομικά και δεοντολογικά θέματα στην άσκηση της Ιατρικής
Νομικά και δεοντολογικά θέματα στην άσκηση της Ιατρικής
Νομικά και δεοντολογικά θέματα στην άσκηση της Ιατρικής
Νομικά και δεοντολογικά θέματα στην άσκηση της Ιατρικής
Νομικά και δεοντολογικά θέματα στην άσκηση της Ιατρικής
Νομικά και δεοντολογικά θέματα στην άσκηση της Ιατρικής

 

 

 

Νομική φύση της ιατρικής. Η ιατρική πράξη αποτελεί μια ιδιαίτερη μορφή κοινωνικής και επαγγελματικής σχέσης η οποία λόγω των ιδιαιτεροτήτων της δεν καθορίζεται άμεσα από το Δίκαιο.

Χαρακτηριστικά της ιατρικής πράξης. Κάθε πράξη προσβάλλει τη σωματική ακεραιότητα και σε δεύτερο βαθμό την προσωπικότητα και την ιδιωτική ζωή του προσώπου-ασθενή. Κάθε ενέργεια του γιατρού εμπεριέχει ένα κίνδυνο, ο οποίος σύμφωνα με το νόμο των πιθανοτήτων κάποτε πραγματοποιείται. Η ιατρική είναι μια επιστήμη εμπειρική και το τυχαίο περιβάλλει κάθε διαγνωστική, θεραπευτική, προληπτική και ερευνητική πράξη.

Στο γαλλικό και αγγλοσαξονικό δίκαιο, η ιατρική πράξη έχει το τεκμήριο της νομιμότητας. Στο γερμανικό και ελληνικό δίκαιο, η νομιμότητα της πράξης πρέπει να αποδειχτεί. Δηλαδή έχει αδικοπρακτικό χαρακτήρα που αίρεται με τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος.

Ιατρική ευθύνη. Ο ιατρός, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, υπέχει ευθύνη για οποιαδήποτε πράξη του, ανεξάρτητα από τη βαρύτητα του απαράδεκτου αποτελέσματος που προκάλεσε. Η ευθύνη διακρίνεται σε ποινική, αστική και πειθαρχική.

Ποινική ευθύνη. Έγκλημα είναι πράξη άδικη και καταλογιστή στο δράστη της, η οποία τιμωρείται από το νόμο, 14 ΠΚ. Έγκλημα που τελείται με παράλειψη έχουμε, αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος, 15 ΠΚ. Κακούργημα ονομάζεται κάθε πράξη που τιμωρείται με την ποινή του θανάτου ή της κάθειρξης, 18 ΠΚ (η ποινή του θανάτου καταργήθηκε με το άρθρο 1 §12β ν. 2207/94). Πλημμέλημα ονομάζεται κάθε πράξη που τιμωρείται με φυλάκιση ή με χρηματική ποινή ή με περιορισμό σε σωφρονιστικό κατάστημα, 18 ΠΚ. Πταίσμα ονομάζεται κάθε πράξη που τιμωρείται με κράτηση ή πρόστιμο, 18 ΠΚ. Υπαιτιότητα, 26 ΠΚ. Τα κακουργήματα και τα πλημμελήματα τιμωρούνται όταν τελούνται με δόλο. Κατ΄ εξαίρεση σε ορισμένες περιπτώσεις, τα πλημμελήματα τιμωρούνται και όταν τελούνται από αμέλεια. Δόλος, 27 ΠΚ. Με δόλο πράττει όποιος θέλει την παραγωγή των περιστατικών που κατά το νόμο απαρτίζουν την έννοια κάποιας αξιόποινης πράξης. Επίσης, όποιος γνωρίζει ότι από την πράξη του ενδέχεται να παραχθούν αυτά τα περιστατικά και το αποδέχεται. Πραγματική πλάνη. Η πράξη δεν καταλογίζεται στο δράστη, αν αυτός κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης αγνοεί τα περιστατικά που τη συνιστούν. Αν όμως η άγνοια αυτών των περιστατικών μπορεί να αποδοθεί σε αμέλεια του υπαιτίου, η πράξη του καταλογίζεται ως έγκλημα από αμέλεια. Ιατρική αμέλεια, άρθρο 28 ΠΚ. Από αμέλεια πράττει όποιος από έλλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, είτε δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη του είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστεψε, όμως, ότι δε θα επερχόταν.

Για τη στοιχειοθέτηση ποινικής ευθύνης απαιτούνται τα εξής:

Η πλημμελής ιατρική συμπεριφορά εμπεριέχει ένα εσωτερικό στοιχείο, τη λανθασμένη νοητική και ψυχική λειτουργία του ιατρού, λόγω πλάνης ή έλλειψης προσοχής και ένα εξωτερικό στοιχείο, την κακότεχνη και ελαττωματική διεξαγωγή της ιατρικής πράξης.

Το ανεπιθύμητο αποτέλεσμα μπορεί να είναι:

Ανθρωποκτονία από αμέλεια, 302ΠΚ. Όποιος επιφέρει από αμέλεια το θάνατο άλλου τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 3 μηνών. Παράλειψη λύτρωσης από κίνδυνο ζωής, 307ΠΚ. Όποιος με πρόθεση παραλείπει να σώσει άλλον από κίνδυνο ζωής, αν και μπορεί να το πράξει χωρίς κίνδυνο της δικής του ζωής ή υγείας, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους. Απλή σωματική βλάβη, 309 ΠΚ. Όποιος με πρόθεση προξενεί σε άλλον σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών ετών. Η σωματική βλάβη δεν είναι άδικη, όταν επιχειρείται με τη συναίνεση του παθόντος και δεν προσκρούει στα χρηστά ήθη.

Στο ανεπιθύμητο αποτέλεσμα περιλαμβάνονται επίσης τα διαγνωστικά σφάλματα (αναίτιο και υπαίτιο), οι θεραπευτικές αστοχίες, η κακή προεγχειρητική αγωγή, οι μετεγχειρητικές επιπλοκές και τα ανεπιθύμητα ιατρικά συμβάματα.

Σωματική βλάβη από αμέλεια, 314 ΠΚ. Όποιος από αμέλεια προκαλεί σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας άλλου τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 3 ετών. Αν η σωματική βλάβη είναι εντελώς ελαφρά, επιβάλλεται φυλάκιση μέχρι 3 μηνών ή χρηματική ποινή. Έγκληση, 315ΠΚ. Στις περιπτώσεις των άρθρων 308 και 314 η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση. Δεν απαιτείται έγκληση αν ο υπαίτιος της πράξης του άρθρου 314 ήταν υπόχρεος λόγω της υπηρεσίας του ή του επαγγέλματός του να καταβάλει ιδιαίτερη επιμέλεια ή προσοχή.

Αιτιώδης συνάφεια ιατρικής αστοχίας προς το αποτέλεσμα. Υπάρχουν περιπτώσεις που δεν στοιχειοθετείται ιατρική αμέλεια παρά την ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας, όταν για παράδειγμα, η συμπεριφορά του γιατρού δεν ήταν πλημμελής αλλά η ενδεδειγμένη, έγκαιρη και έντεχνη ή σε περιπτώσεις ανάγκης ταυτόχρονης περίθαλψης πολλών ασθενών, της αυτής βαρύτητας (σύγκρουση καθηκόντων).

Αστική ευθύνη. Άρθρο 914 ΑΚ: Ο παρά τον νόμον ζημιώσας υπαιτίως υποχρεούται εις αποζημίωσιν. Η αστική ευθύνη διακρίνεται σε συμβατική ευθύνη (σύμβαση ως μίσθωση εργασίας ή σύμβαση ως μίσθωση έργου) και σε ευθύνη από αδικοπραξία. Ο ιατρός δεν αναλαμβάνει υποχρέωση αποτελέσματος ίασης, αλλά υποχρέωση πλήρους και συνεπούς ιατρικής συνδρομής. Συστατικά στοιχεία της αστικής ευθύνης εξ αδικήματος είναι η βλάβη του ασθενούς (ζημία του ενάγοντος), η πράξη ή παράλειψη του ιατρού (παράνομη συμπεριφορά), η υπαιτιότητα του ιατρού από δόλο ή αμέλεια (ο κίνδυνος των τυχαίων και ανυπαίτιων σφαλμάτων του ιατρού βαρύνει τον ασθενή) και η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ υπαίτιας συμπεριφοράς του ιατρού και του επακόλουθου απαράδεκτου αποτελέσματος.

Πειθαρχική ευθύνη έχουμε, όταν ο γιατρός έχει συμπεριφορά αναξιοπρεπή και ασυμβίβαστη με το ιατρικό λειτούργημα ή όταν υπάρχει παράβαση των ιατρικών καθηκόντων. Γίνεται από τον τοπικό Ιατρικό Σύλλογο, αυτεπάγγελτα, μετά από αναφορά ή ανακοίνωση ή μετά από αίτηση ενδιαφερομένου. Όργανα επιβολής πειθαρχικών ποινών είναι το Πειθαρχικό Συμβούλιο του τοπικού ιατρικού συλλόγου, το Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο των ιατρών και ο Πρόεδρος του τοπικού ιατρικού συλλόγου. Οι ποινές μπορεί να είναι επίπληξη, χρηματικά πρόστιμα ή προσωρινή παύση εξασκήσεως επαγγέλματος από 1 μήνα έως 3 χρόνια. Υπάρχει δυνατότητα ασκήσεως εφέσεως.

Βασικές υποχρεώσεις του ιατρού είναι επίσης η λήψη της συναίνεσης του ασθενούς και η διαφύλαξη του ιατρικού απορρήτου.

Χαρά Σπηλιοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
Διευθύντρια του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Τελευταία αναθεώρηση : 1/5/2006

Πνευματικά δικαιώματα © 2008 - Ασκληπιακό Πάρκο Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών - Πιλοτική εφαρμογή - Ανάληψη ευθυνών
Επιστροφή στην αρχική σελίδα  -  Επικοινωνία


Σας παρακαλούμε να απαντήσετε στο απλό ερώτημα "Θα συνιστούσατε στους φίλους σας και στους γνωστούς σας να επισκεφτούν την Πύλη και να διαβάσουν το συγκεκριμένο κείμενο;" Η απλή αυτή ερώτηση (Business Week, Lanuary 20, 2006 - quoting a Harvard Business Review article) μπορεί να καταδείξει την απήχηση της συγκεκριμένης ιστοσελίδας, σχετικά με το αν επιτελεί το έργο για το οποίο έχει σχεδιαστεί. Βαθμολογήστε στην κλίμακα από 0 εώς 10. Η βαθμολογία σας θα καταχωρηθεί αυτομάτως.