«Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής». Έτσι επιγράφεται το κεφάλαιο ΙΘ του Ποινικού Κώδικα, που παλαιότερα ονομαζόταν «εγκλήματα κατά των ηθών».

Άρθρο 336. Βιασμός

1. Όποιος με σωματική βία ή με απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου εξαναγκάζει άλλον σε συνουσία εξώγαμη ή σε ανοχή ή επιχείρηση ασελγούς πράξης τιμωρείται με κάθειρξη.
2. Αν η πράξη της προηγουμένης παραγράφου έγινε από δύο ή περισσότερους δράστες που ενεργούσαν από κοινού, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών.

Επομένως, συστατικά στοιχεία του αδικήματος είναι να έχει πραγματοποιηθεί συνουσία, να έγινε αυτή μετά από εξαναγκασμό και να ήταν εξώγαμη.

Ως σωματική βία ορίζεται η άσκηση πάνω στο σώμα του θύματος βίας, με σκοπό την καταστολή ή την εξουδετέρωση της αντίστασής του. Επίσης, σωματική βία συνιστά και η περιαγωγή άλλου σε κατάσταση αναισθησίας ή ανικανότητας για αντίσταση, με υπνωτικά ή ναρκωτικά ή άλλα μέσα.

Κατά την ιατροδικαστική διερεύνηση γίνεται διαπίστωση της συνουσίας (διακόρευση, αναζήτηση σπέρματος, διαπίστωση κακώσεων στην είσοδο του κόλπου). Εκτιμάται προ πόσου χρόνου έγινε η συνουσία και αναζητούνται κακώσεις στο στόμα, τους μαστούς, τη ράχη και τους μηρούς. Στη συνέχεια παραγγέλλονται εργαστηριακές εξετάσεις, όπως τοξικολογική για αναζήτηση κατασταλτικών φαρμάκων του κεντρικού νευρικού συστήματος, μικροβιολογικές, εξετάσεις DNA, εγκληματολογικές και τεστ κυήσεως. Είναι δυνατόν ο βιασμός να μην έχει ευρήματα, όταν έχει γίνει η πράξη πριν μεγάλο χρονικό διάστημα ή με τη χρήση προφυλακτικού.

Αποπλάνηση παιδιών, 339 ΠΚ

Όποιος ενεργεί ασελγή πράξη με πρόσωπο νεώτερο από 15 ετών ή το παραπλανά με αποτέλεσμα να ενεργήσει ή να υποστεί τέτοια πράξη τιμωρείται ως εξής

• Αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δέκα έτη με κάθειρξη >10 ετών
• ... Συμπλήρωσε τα δέκα αλλά όχι τα 13 με κάθειρξη 10 ετών
• Αν συμπλήρωσε τα δεκατρία έτη με φυλάκιση

Αν στην τελευταία περίπτωση ο δράστης όταν τέλεσε την πράξη δεν είχε συμπληρώσει τα 17 έτη, το δικαστήριο του επιβάλλει αναμορφωτικά μέτρα ή θεραπευτικά

Αν μεταξύ θύματος και δράστη τελέστηκε γάμος δεν ασκείται ποινική δίωξη. Μετά την ακύρωση του γάμου η δίωξη ασκείται.

Παιδοκτονία, άρθρο 303 ΠΚ

Μητέρα που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά τον τοκετό ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε η διατάραξη του οργανισμού της από τον τοκετό, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι 10 ετών

Σύνδρομο κακοποιημένου παιδιού

Η κακοποίηση και η παραμέληση των παιδιών περιλαμβάνει διάφορες μορφές ενεργητικής και παθητικής βίας. Η κακοποίηση περιλαμβάνει τη σωματική, τη ψυχολογική και τη σεξουαλική βία. Ως σωματική κακοποίηση ορίζεται η οποιαδήποτε διατάραξη της ανατομικής ακεραιότητας των ιστών του σώματος του παιδιού, η δυσμενής επίδραση εξωγενούς παράγοντα μηχανικής, φυσικής ή χημικής προέλευσης και η στέρηση παράγοντα απαραίτητου για τη ζωή. Η παραμέληση μπορεί να είναι σωματική, συναισθηματική ή στέρηση φροντίδας, που τελικά θέτουν σε κίνδυνο την ανάπτυξη του παιδιού ή ακόμη και τη ζωή του. Η στοιχειοθέτηση του αδικήματος περιλαμβάνει την εξακρίβωση της κακοποίησης, την έρευνα των συνθηκών και τον αποκλεισμό τυχαίων γεγονότων. Πρώτο μέλημα είναι να υποστεί το παιδί το μικρότερο δυνατό stress από την εξέταση. Ο Ιατροδικαστής πρέπει να είναι υπομονετικός και φιλικός. Δεν πρέπει να φοράει ιατρική μπλούζα. Θα πρέπει να αφιερώνει πολύ χρόνο πριν την εξέταση και η εξέταση να διαρκεί όσο το δυνατόν λιγότερο.

Το πρώτο βήμα είναι η προστασία του παιδιού. Επιδιώκεται η εξοικείωση του παιδιού με τον ιατρό. Περιγράφεται στο παιδί σύντομα και απλά η διαδικασία που θα ακολουθηθεί και του δίνεται η δυνατότητα να περιεργαστεί το χώρο και τα ιατρικά εργαλεία. Δεν συνιστάται πάντοτε η παρουσία συγγενούς του παιδιού κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Η διερεύνηση του ιατρικού ιστορικού του παιδιού περιλαμβάνει τη μελέτη των ιατρικών αρχείων από νοσοκομεία ή ιδιώτες ιατρούς και την αναζήτηση και εξέταση παλαιών ακτινογραφιών ή και άλλων απεικονιστικών εξετάσεων. Κατά τη λήψη ιστορικού από το παιδί καταγράφεται η συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Ζητείται από το παιδί να περιγράψει γεγονότα σχετιζόμενα με την ανατομική περιοχή που εξετάζεται κάθε φορά. Δεν πρέπει να «προτείνονται» στο παιδί συγκεκριμένες απαντήσεις. Αν το παιδί δεν μπορεί να δώσει πληροφορίες, οι πληροφορίες που λαμβάνονται από τους συνοδούς πρέπει να αξιολογούνται με ιδιαίτερη προσοχή, διότι συχνά υποκρύπτεται «δικαστικό» όφελος. Στη συνέχεια εκτιμάται η γενική κατάσταση του παιδιού. Εξετάζονται τα ενδύματά του, η κατάσταση υγιεινής και οι παθολογικές βλάβες (δερματικές κ.λ.π.). Εκτιμάται η ψυχοκινητική και σωματική ανάπτυξη του παιδιού. Συνήθως ζητείται η συνδρομή ενός παιδιάτρου, παιδοψυχιάτρου ή άλλου ιατρού. Αναζητούνται κακώσεις σε όλο το σώμα, παλαιές και πρόσφατες, ενδεικτικές σωματικής κακοποίησης. Μεγάλη προσοχή απαιτείται στην τεκμηρίωση των κακώσεων με φωτογραφίες, ακτινογραφίες κλπ.

Κατά την κλινική εξέταση των γεννητικών οργάνων αναζητούνται βλάβες στα έξω γεννητικά όργανα, που μπορεί να οφείλονται σε σεξουαλική κακοποίηση. Μη ειδικά ευρήματα αποτελούν η ερυθρότητα και η φλεγμονή των έξω γεννητικών οργάνων, οι πυώδεις κολπικές εκκρίσεις, οι μικρές ραγάδες και εκδορές και οι συμφύσεις ή η συγκόλληση στα μικρά χείλη του αιδοίου. Οι αλλοιώσεις στα έξω γεννητικά όργανα, ενδέχεται να οφείλονται και σε άλλες αιτίες εκτός από σεξουαλική κακοποίηση. Ωστόσο, οι κακώσεις στα γεννητικά όργανα θεωρούνται σεξουαλική κακοποίηση μέχρις αποδείξεως του εναντίου.

Η παρουσία ενός ή περισσοτέρων από τα παρακάτω ευρήματα παρέχουν σοβαρή ένδειξη σεξουαλικής κακοποίησης (ειδικά ευρήματα): Εκδορές ή και ρήξεις στο βλεννογόνο του κόλπου και στον παρθενικό υμένα, ουλές στον παρθενικό υμένα, διεύρυνση του τρήματος του παρθενικού υμένα άνω του 1 εκ. και αποτυπώματα οδόντων στα μικρά χείλη και στο στήθος. Στην πάρα φύση ασέλγεια παρατηρείται περιπρωκτικό ερύθημα και οίδημα, χάλαση του έξω σφιγκτήρα, πρωκτική διάταση, ραγάδες και ρήξεις του δακτυλίου, εκχυμώσεις στην περιοχή και χρωματισμός του δέρματος περιπρωκτικά.

Η εξέταση σε παιδιά-θύματα σεξουαλικής κακοποίησης είναι αρκετά συχνά αρνητική. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε μη διείσδυση, αλλά τέλεση άλλης ασελγούς πράξης, κολπική διείσδυση στην οποία η στύση του δράστη ήταν περιορισμένη ή ο παρθενικός υμένας αρκετά ελαστικός, πρωκτική διείσδυση με προσοχή και χρήση λιπαντικού ή παρέλευση μεγάλου χρονικού διαστήματος από την πράξη.

Απαραίτητες εργαστηριακές εξετάσεις είναι η αναζήτηση σπέρματος, προστατικού υγρού και αίματος στα ενδύματα, τον κόλπο, τον πρωκτό, τους μηρούς και τους γλουτούς (εντός 72 ωρών από το επεισόδιο σεξουαλικής κακοποίησης). Η δειγματοληψία αφορά τη λήψη κολπικού υγρού, τη λήψη αίματος και τη λήψη ούρων. Με τη λυχνία του Wood’s ανιχνεύεται σπέρμα σε ενδύματα και στο δέρμα. Είναι μη ειδική εξέταση. Με ανοσοενζυμικές μεθόδους ανιχνεύεται σπερματικό υγρό στον κόλπο. Η δοκιμασία της όξινης φωσφατάσης είναι μη ειδική για το σπερματικό υγρό. Διενεργείται τεστ κυήσεως, εξετάσεις για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και εξέταση DNA (οι εξετάσεις επαναλαμβάνονται). Η διερεύνηση για αφροδίσια νοσήματα αφορά τη γονόρροια, τη σύφιλη, τον έρπητα τύπου 2, τα χλαμύδια, την τριχομονάδα, τα κονδυλώματα και τον HIV. Εξετάζεται η πιθανότητα περιγεννητικής μετάδοσης αυτών των νοσημάτων.

Υπάρχουν καταστάσεις που ενδέχεται να εκληφθούν ως σεξουαλική κακοποίηση, όπως οι λειχήνες (βιοψία), η μη ειδική αιδοιοκολπίτιδα και πρωκτίτιδα, η τύπου Α-στρεπτοκοκκική κολπίτιδα και πρωκτίτιδα, η χρόνια δυσκοιλιότητα, η νόσος του Crohn, ορισμένες νευρολογικές παθήσεις και οι τραυματισμοί.

Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. Βιασμός. Άρθρο 336.

1. Όποιος με σωματική βία ή με απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου εξαναγκάζει άλλον σε συνουσία εξώγαμη ή σε ανοχή ή επιχείρηση ασελγούς πράξης τιμωρείται με κάθειρξη.
2. Αν η πράξη της προηγούμενης παραγράφου έγινε από δύο ή περισσότερους δράστες που ενεργούσαν από κοινού, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.

Αποπλάνηση παιδιών. Αρθρο 339.

1) Όποιος ενεργεί ασελγή πράξη με πρόσωπο νεότερο από 15 ετών ή το παραπλανά με αποτέλεσμα να ενεργήσει ή να υποστεί τέτοια πράξη τιμωρείται "αν δεν υπάρχει περίπτωση να τιμωρηθεί βαρύτερα για το έγκλημα του άρθρου 351 Α." ως εξής: α) αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δέκα έτη, με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών β) αν ο παθών συμπλήρωσε τα δέκα, όχι όμως και τα δεκατρία έτη, με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και γ) αν συμπλήρωσε τα δεκατρία έτη, με φυλάκιση.

Η φράση "αν δεν υπάρχει περίπτωση να τιμωρηθεί για άλλη βαρύτερη αξιόποινη πράξη", που είχε προστεθεί στην παρ. 1 με την παρ. 4 του άρθρου 11 του Ν. 3064/2002 (ΦΕΚ 248 Α), τροποποιήθηκε ως άνω με το άρθρο 56 Ν.3160/2003,ΦΕΚ Α 165/30.6.2003.

2) Αν στην περίπτωση του στοιχείου γ' της προηγούμενης παραγράφου ο υπαίτιος όταν τέλεσε την πράξη δεν είχε συμπληρώσει τα 17 έτη, το δικαστήριο μπορεί να του επιβάλει μόνο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα.

3) Αν μεταξύ του υπαιτίου και του παθόντος τελέστηκε γάμος, δεν ασκείται ποινική δίωξη, και αν τυχόν είχε ασκηθεί δεν συνεχίζεται, αλλά κηρύσσεται απαράδεκτη. Η ποινική δίωξη ασκείται ή συνεχίζεται μετά την ακύρωση του γάμου.

Κατάχρηση ανηλίκων σε ασέλγεια. Άρθρο 342

1. Με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους τιμωρείται ο ανιών εξ αγχιστείας ή ο θετός γονέας, που ενεργεί ασελγή πράξη με ανήλικο κατιόντα ή με το θετό του τέκνο ο επίτροπος ή ο επιμελητής ή οι κάθε είδους ανατροφείς με τον ανήλικο που έχουν στην επιμέλειά τους οι δάσκαλοι ή παιδαγωγοί με τους ανήλικους μαθητές τους ή με εκείνους που παιδαγωγούν οι κληρικοί με τα ανήλικα πνευματικά τους τέκνα.

2. Με την ίδια ποινή τιμωρούνται οι υπηρέτες και οι συγκάτοικοι, αν ενεργήσουν ασελγή πράξη με ανήλικο που ανήκει στον ίδιο οικιακό κύκλο, καθώς και κάθε άλλος που ενεργεί ασελγή πράξη με ανήλικο που του έχουν εμπιστευτεί για να τον επιβλέπει ή να τον φυλάσσει, έστω και προσωρινά.

Δεν αναφέρεται σαφώς στην Ελληνική νομοθεσία ποιες είναι οι κυρώσεις για τον ιατρό ο οποίος παραβλέπει και δεν δηλώνει περιστατικά ύποπτα σεξουαλικής κακοποίησης.

Χαρά Σπηλιοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
Διευθύντρια του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Τελευταία αναθεώρηση : 1/5/2006