Η εγκυμοσύνη είναι μία περίοδος της ζωής της γυναίκας κατά την οποία ένα γονιμοποιημένο ωάριο αναπτύσσεται σε οργανισμό έξι περίπου δισεκατομμυρίων κυττάρων, το έμβρυο. Αυτή η χρονική περίοδος διαρκεί περίπου 280 ημέρες ή 40 εβδομάδες .

Οι εμβρυολόγοι χρονολογούν τις αλλαγές σε ημέρες ή εβδομάδες από τη γονιμοποίηση . Οι κλινικοί μαιευτήρες, χρησιμοποιούν ως δείκτη ανάπτυξης την ημερομηνία της τελευταίας εμμήνου ρύσεως, που συνήθως λαμβάνει χώρα δύο εβδομάδες πριν την γονιμοποίηση, και αναφέρονται σε εβδομάδες κυήσεως.

Πλείστες μεταβολές συμβαίνουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τόσο ανατομικές όσο και λειτουργικές. Οι μεταβολές του γεννητικού συστήματος της γυναίκας είναι δραματικές, ιδιαίτερα της μήτρας , το μέγεθος της οποίας αυξάνει από τα 7 εκ. στα 35 εκ. στο τέλος της εγκυμοσύνης. Σχεδόν όλα όμως τα συστήματα της γυναίκας παρουσιάζουν μεγαλύτερες ή μικρότερες λειτουργικές μεταβολές. Ο μεταβολισμός, το γαστρεντερικό σύστημα, το καρδιαγγειακό σύστημα, οι μαστοί, το ουροποιητικό σύστημα, το αναπνευστικό σύστημα, παρουσιάζουν αξιοθαύμαστες μεταβολές απαραίτητες για την ανάπτυξη του κυήματος, την πρόοδο της εγκυμοσύνης και την επιβίωση του νεογνού.

Το έμβρυο σε συνδυασμό με τον πλακούντα δημιουργεί μια ενιαία μονάδα, την εμβρυοπλακουντιακή μονάδα, με την μήτρα η οποία είναι απαραίτητη για την επιβίωση του. Συγχρόνως όμως προκαλεί σημαντικές μεταβολές στις φυσιολογικές λειτουργίες της μητέρας. Μία από τις μείζονες διαφορές μεταξύ ένδο- και εξωμήτριας ζωής οφείλεται στο ρόλο του πλακούντα. Αυτός, και όχι οι πνεύμονες, το πεπτικό σύστημα και οι νεφροί, παρέχει στο έμβρυο το οξυγόνο, τη διατροφή του και εκτελεί την εκκριτική του λειτουργία.

Η εγκυμοσύνη χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα, εννοώντας με αυτό τη συστηματική παρακολούθηση της γυναίκας και του αναπτυσσόμενου εμβρύου, σε όλη την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Με αυτόν τον τρόπο έγκαιρα ανακαλύπτονται προϋπάρχουσες ασυμπτωματικές ή πολύ συχνά πρωτοεμφανιζόμενες παθολογικές καταστάσεις , που μπορεί άμεσα να επηρεάσουν την ομαλή πορεία της εγκυμοσύνης και τη φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου.

Σήμερα διαθέτουμε πληθώρα εργαστηριακών εξετάσεων για την έγκαιρη διάγνωση της κακής ενδομήτριας ανάπτυξης του εμβρύου και γενικά τον έλεγχο της ενδομήτριας κατάστασής του.

Γονιμοποίηση

Είναι ουσιαστικά η ένωση του γενετικού κυττάρου του θήλεος , του ωαρίου, με το γενετικό κύτταρο του άρρενος, το σπερματοζωάριο, προκειμένου να δημιουργηθεί μια νέα ζωή, το έμβρυο.

Τα σπερματοζωάρια, μετά την εκσπερμάτιση, βρίσκονται στον οπίσθιο θόλο του κόλπου της γυναίκας όπου και ενεργοποιούνται ξεκινώντας το ταξίδι τους προς την ανεύρεση του ωαρίου. Το ταξίδι αυτό περιλαμβάνει την είσοδο τους στον τράχηλο της μήτρας, απ’ όπου και θα επιχειρούν κατά κύματα, την διέλευση τους από την μήτρα και την είσοδο τους στις σάλπιγγες. Εκεί, στο τελικό σχεδόν τμήμα των σαλπίγγων (λήκυθος), θα συναντηθούν με το προς γονιμοποίηση ωάριο, που έχει απελευθερωθεί από την ωοθήκη, τον γυναικείο γεννητικό αδένα. Το πλέον γρήγορο και ισχυρό σπερματοζωάριο ανάμεσα σε αρκετά εκατομμύρια, είναι αυτό, και μόνο αυτό, που θα εισχωρήσει μέσα στο ωάριο και θα σηματοδοτήσει την έναρξη όλων εκείνων των διαδικασιών που σκοπό έχουν την ανάπτυξη ενός νέου οργανισμού, του εμβρύου και τη δημιουργία μιας νέας ζωής.

Το μη γονιμοποιημένο ωάριο ζει περίπου 24 ώρες μετά την ωοθυλακιορρηξία, ενώ το σπερματοζωάριο περίπου 48 ώρες μετά την εκσπερμάτιση. Η πρόσθεση των δύο αυτών χρονικών διαστημάτων προσδιορίζει χρονικά και σημειολογικά τον όρο ¨γόνιμες ημέρες¨, που οριοθετεί τις ημέρες εκείνες του γυναικείου κύκλου που η πιθανότητα μια σεξουαλική επαφή να καταλήξει σε εγκυμοσύνη είναι αυξημένη.

Το γονιμοποιημένο πλέον ωάριο, ή εμβρυϊκό κύτταρο, παραμένει στη σάλπιγγα όπου έγινε η γονιμοποίηση, για 4-5 περίπου ημέρες, μέχρι να μετακινηθεί προς τη μήτρα όπου και θα εγκατασταθεί. Στη συνέχεια αυξάνεται με πολλαπλασιασμό και μετατρέπεται σε βλαστομερίδιο, μορίδιο, κύστη, βλαστίδιο ή βλαστικό κυστίδιο. Έτσι, σχηματίζονται η τροφοβλάστη και η εμβρυοβλάστη από τις οποίες με τη σειρά τους δημιουργούνται ο πλακούντας, ο ομφάλιος λώρος, το αμνιακό υγρό και το έμβρυο.

Σχηματική απεικόνιση της εξελικτικής πορείας της γονιμοποίησης την πρώτη εβδομάδα. 1. ωοθυλακιορρηξία 2. γονιμοποίηση (12-24 ώρες μετά) 3. στάδιο των προπυρήνων 4. στάδιο της διάταξης των χρωμοσωμάτων 5. ζυγώτης των δύο κύτταρων (30 ώρες) 6. μορίδιο με 16 βλαστομερίδια (3 ημέρες) 7. μορίδιο κατά την είσοδο του στο κοίλωμα της μήτρας (4 ημέρες) 8. νεαρά βλαστοκύστη χωρίς διαυγή ζώνη (4-5 ημέρες) 9. εμφύτευση (6-7 ημέρες)

Σχηματική απεικόνιση της σύνδεσης του σπερματοζωαρίου με τη μεμβράνη του ωοκυττάρου, της αποδρομής του και της ενσωμάτωσης του στο ωοκύτταρο (Yanagimachi, 1981).

Μεταβολές του γεννητικού συστήματος της γυναίκας

Οι μεγαλύτερες αλλαγές, όπως είναι αναμενόμενο, αφορούν την εγκυμονούσα μήτρα, προκειμένου να καταστεί δυνατή η εγκατάσταση και ανάπτυξη του εμβρύου, αλλά και η εξώθηση του κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Ο φθαρτός, που αποτελείται από κύτταρα του ενδομητρίου, αναπτύσσεται υπό την επίδραση της προγεστερόνης και παράγει πολλές σημαντικές ουσίες όπως: προλακτίνη, ριλαξίνη, β-ενδορφίνες αυξητικούς παράγοντες, κυτοκίνες και πολλές άλλες ορμόνες της εγκυμοσύνης. Έτσι, παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφύτευση και ανάπτυξη του εμβρύου, στην ανάπτυξη του πλακούντα, στην καταστολή συστολών της μήτρας και την αποφυγή αποβολών και πρόωρων τοκετών, στην έναρξη του τοκετού και στη λοχεία.

Αρχικά, η αύξηση του μεγέθους της μήτρας είναι εφικτή λόγω της αύξησης του αριθμού των μυϊκών κυττάρων. Στη συνέχεια όμως της κύησης οφείλεται στην αύξηση του μεγέθους των κύτταρων αυτών, που δεκαπλασιάζουν το αρχικό τους μέγεθος. Επιπλέον, η μήτρα αρχικά αυξάνεται, παίρνοντας ένα σφαιρικό σχήμα, που με την πάροδο του χρόνου γίνεται ωοειδές. Με τον τρόπο αυτό οι πιέσεις που ασκούνται είναι μεγαλύτερες προς τον πυθμένα της μήτρας, σε σχέση με αυτές που ασκούνται στον τράχηλο.

Αντίθετα με την υπόλοιπη μήτρα, ο τράχηλος είναι ιδιαίτερα πτωχός σε μυϊκές ίνες και αποτελείται κυρίως από ίνες κολλαγόνου και υδρόφιλες πρωτεΐνες. Οι πρωτεΐνες απορροφώντας κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης νερό, αποσταθεροποιούν τις ίνες του κολλαγόνου οι οποίες μειώνονται και σε αριθμό. Έτσι, κάτω και από την επιπλέον επίδραση των προσταγλανδινών, ο τράχηλος ωριμάζει δηλαδή μαλακώνει, επιτρέποντας έτσι τον τοκετό.

Το αιδοίο, ο κόλπος και το περίνεο εμφανίζονται οιδηματώδη και υπεραιμικά λόγω της προετοιμασίας τους για τον τοκετό. Επίσης, παρατηρείται αυξημένη κολπική υπερέκκριση, λόγω υπερτροφίας των τραχηλικών αδένων, και όξινο ρΗ, στην προσπάθεια για αυξημένη προστασία από ανιούσες λοιμώξεις.

Οι σύνδεσμοι και οι αρθρώσεις τις πυέλου, τα κοιλιακά τοιχώματα και οι ελαστικές ίνες του δέρματος, χαλαρώνουν και βαθμός χαλάρωσης μπορεί να παραμείνει και μετά τη λοχεία.

Τέλος, οι μαστοί αυξάνουν προοδευτικά σε μέγεθος και ευαισθησία, και προετοιμάζονται για τη γαλακτοφορία, κατά την μετά τοκετό περίοδο.

Μεταβολές του σχήματος της μήτρας με την πρόοδο της εγκυμοσύνης (Cibils, 1982).

Το ύψος του πυθμένα της μήτρας κατά τη διάρκεια της κύησης (Μανταλενάκης, 1985).

Πλακούντας

Αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ μητέρας και εμβρύου και είναι υπεύθυνος για την σωστή θρέψη και ανάπτυξη του. Παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφύτευση του κυήματος στη μήτρα. Μέσω του πλακούντα το έμβρυο εκτελεί ζωτικές λειτουργίες όπως η ανταλλαγή αερίων (αναπνοή), η απέκκριση ουσιών, η θρέψη, η θερμορύθμιση. Ταυτόχρονα αποτελεί φραγμό στην είσοδο βλαπτικών ουσιών στον εμβρυϊκό οργανισμό και παράγει σημαντικές ορμόνες. Πιο συγκεκριμένα, παράγει χορειακή γοναδοτροπίνη, πλακουντικό γαλακτογόνο, εκλυτική ορμόνη γοναδοτροπινών, ινχιμπίνη, σωματοστατίνη και άλλες.

Η μελέτη της εμβρυοπλακουντιακής σχέσης στην ανθρώπινη κύηση αποκάλυψε ότι το έμβρυο παίζει ενεργό ενδοκρινή ρόλο. Η αρχή της πλήρους πλακουντιακής αυτονομίας έχει αντικατασταθεί από την πρόταση ότι ο πλακούντας είναι ένας ατελής ενδοκρινής αδένας, γιατί δε διαθέτει όλα τα απαραίτητα ένζυμα για τα πρώτα στάδια της στεροειδογένεσης. Γι’ αυτό συνθέτει ενεργείς ορμόνες από προσχηματισμένες στεροειδείς πρόδρομες ουσίες, που φτάνουν σ’ αυτόν είτε από το έμβρυο είτε από το αίμα της μητέρας. Η αρχή της αυτόνομης πλακουντιακής ενδοκρινούς δραστηριότητας έχει αντικατασταθεί από την αρχή της εμβρυοπλακουντιακής μονάδας. Ως σύνολο, η ορμονική παραγωγή στην κύηση οφείλεται σε ένα τρίπτυχο, που στο κέντρο βρίσκεται ο πλακούντας και τα άλλα δύο μέρη είναι η μητέρα και το έμβρυο.

Ο ομφάλιος λώρος ή ομφαλίδα, ενώνει το έμβρυο με τον πλακούντα και έχει μήκος που κυμαίνεται μεταξύ 50 και 150 cm. Αποτελείται από μια φλέβα και δυο αρτηρίες με σπειροειδή πορεία. Η ομφαλική φλέβα μεταφέρει αρτηριακό αίμα, πλούσιο σε οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες. Απλασία της ομφαλίδος συνήθως καταλήγει σε ενδομήτριο θάνατο, ενώ άλλες παθολογικές καταστάσεις είναι οι κιρσοί, οι αγγειακοί ψευδοκόμβοι, και κυρίως η απουσία της μιας ομφαλικής αρτηρίας όπως συχνά συμβαίνει στις πολύδυμες κυήσεις και συνυπάρχει σε αυξημένο ποσοστό με τρισωμίες, σακχαρώδη διαβήτη, ατρησία του οισοφάγου, ατρησία του πρωκτού, ανωμαλίες της διάπλασης του ουροποιητικού συστήματος, μεσοκοιλιακή επικοινωνία και σε διάφορα άλλα σύνδρομα.

Η αιματική κυκλοφορία στον πλακούντα.

'Εμβρυο

• την 4η εβδομάδα κύησης, το έμβρυο έχει μήκος περίπου 5 mm
• την 6η εβδομάδα φτάνει τα 22-24 mm. Το κεφάλι είναι πολύ μεγαλύτερο από το σώμα και τα δάκτυλα αρχίζουν να σχηματίζονται.
• Την 8η εβδομάδα έχει μήκος 4 cm, έχει σχηματισθεί ο ομφάλιος λώρος, και αρχίζει να σχηματίζεται το πρόσωπο.
• Τη 12η εβδομάδα το μήκος του φτάνει τα 6-7 cm και η μήτρα της γυναίκας αρχίζει να ψηλαφάται κάτω από την ηβική σύμφυση.
• Την 16η εβδομάδα το μήκος του εμβρύου είναι 12cm και το βάρος 110 gr. Είναι δυνατό να προσδιοριστεί το φύλλο του εμβρύου.
• Την 20η εβδομάδα το βάρος πλησιάζει τα 300 gr, και εμφανίζονται οι πρώτες τρίχες
• Την 24η εβδομάδα το βάρος είναι περίπου 630 gr
• Την 28η εβδομάδα το μήκος είναι περίπου 25 cm και το βάρος 1100 gr. Από αυτή την ηλικία κύησης και μετά, εάν γεννηθεί το παιδί έχει αρκετές πιθανότητες να επιβιώσει.
• Την 32η εβδομάδα το μήκος του εμβρύου φτάνει τα 28 cm και το βάρος τα 1800 gr.
• Με τη συμπλήρωση της 36η εβδομάδας, το μήκος φτάνει τα 32 cm και το βάρος τα 2500 gr. Η επιβίωση του παιδιού είναι άριστη με κατάλληλη φροντίδα.
• Την 40η εβδομάδα, το έμβρυο φτάνει τα 50 cm μήκος και μεταξύ 2800 και 3600 gr βάρος.

Σπάνια ένα παιδί γεννιέται με βάρος που ξεπερνάει τα 4500 gr. Τα βαρύτερα παιδιά γεννιούνται από γυναίκες μεταξύ 25 και 35 ετών και από αυτές που είχαν και άλλη εγκυμοσύνη στο παρελθόν. Οι νεαρές και οι άνω των 35 ετών μητέρες γεννούν συνήθως παιδιά με μικρότερο σωματικό βάρος. Συχνά τα νεογνά με σωματικό βάρος κατά τη γέννηση μικρότερο από 2500 υπολείπονται σε ωριμότητα και χρειάζονται αυξημένη φροντίδα με εξαίρεση τις πολύδυμες κυήσεις που αν και το βάρος είναι χαμηλό, η ωριμότητα των νεογνών είναι ικανοποιητική.

Έμβρυο 12 εβδομάδων (Ιδία).

Παρακολούθηση της κύησης

Η παρακολούθηση της κύησης πρέπει να είναι επιμελής και αδιάκοπη από τις πρώτες κιόλας μέρες και συγκεκριμένα από τη διαπίστωση της.

Η έγκυος πρέπει να εξετάζεται κάθε μήνα μέχρι και την 32η εβδομάδα κύησης, από την 32η μέχρι την 36η κάθε 15 μέρες και μετά την 36η κάθε 7 ημέρες.

Στην πρώτη επίσκεψη γίνεται λήψη λεπτομερούς ιστορικού της γυναίκας. Το κληρονομικό οικογενειακό αναμνηστικό θα μας καθοδηγήσει στο σχεδιασμό του προγεννητικού ελέγχου για την πρώιμη διάγνωση και τον αποκλεισμό παθολογικών καταστάσεων όπως μεσογειακή αναιμία, κυστική νόσο κ.α. Το μακροσκελέστερο μέρος της πρώτης επίσκεψης αποτελεί το ατομικό αναμνηστικό της εγκύου. Έτσι ελέγχεται η ύπαρξη κάποιας νόσου, που πιθανώς να επηρεάσει την εγκυμοσύνη ή την επιλογή οδού του τοκετού. Αναζητούνται παθολογικές οντότητες, που πιθανώς να επιβαρυνθούν με την εγκυμοσύνη, όπως η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης και ερευνάται σε βάθος το γυναικολογικό ιστορικό της γυναίκας για τον εντοπισμό παθολογικών καταστάσεων ή γυναικολογικών επεμβάσεων που δύνανται να επηρεάσουν την πορεία της εγκυμοσύνης. Λεπτομερές πρέπει να είναι και το μαιευτικό ιστορικό της γυναίκας, για την πορεία παλαιοτέρων κυήσεων και προηγηθέντων τοκετών. Επίσης, προγραμματίζονται διάφορες εργαστηριακές εξετάσεις με σκοπό την πρώιμη αναζήτηση και αποκλεισμό ανεπιθύμητων καταστάσεων αλλά και τον προσδιορισμό της γενικής κατάστασης της εγκύου. Οι εξετάσεις που θεωρούνται απαραίτητες είναι:

• Προσδιορισμός ομάδας αίματος και παράγοντα Rhesus της εγκύου και του πατέρα
• Γενική αίματος
• Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης
• Ουρία
• Σάκχαρο
• Ανίχνευση τίτλου αντισωμάτων, ερυθράς, τοξοπλάσματος και κυτταρομεγαλοϊού
• VDRL
• HIV
• Γενική ουρών
• Έλεγχος για ηπατίτιδα
• Καλλιέργεια κολπικού υγρού
• Κυτταρολογική εξέταση κολπικού επιχρίσματος

Αμνιοπαρακέντηση σε δίδυμο κύηση, φαίνεται η βελόνα που διαπερνά τους υμένες, οι οποίοι χωρίζουν τα δύο έμβρυα (Ιδία).

Με τη συμπλήρωση του πρώτου τριμήνου της κύησης, διενεργείται υπερηχογραφικός έλεγχος για τον προσδιορισμό της ηλικίας κύησης, τον αδρό έλεγχο της ανατομίας του εμβρύου και την μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας για τον αποκλεισμό πιθανής χρωμοσωμιακής ανωμαλίας. Ο έλεγχος αυτός επαναλαμβάνεται μεταξύ 20ης και 23ης εβδομάδας καθώς και μεταξύ 32ης και 36ης εβδομάδας για τον έλεγχο της ομαλής ανάπτυξης του. Μεταξύ 26ης και 28ης εβδομάδας γίνεται έλεγχος του σακχάρου με δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη.

Σε κάθε επίσκεψη της εγκύου ελέγχεται η αρτηριακή της πίεση και οι παλμοί του εμβρύου, το ύψος της μήτρας και η ύπαρξη οιδημάτων στα χέρια και στα ποδιά. Επίσης, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, διενεργούνται γενικές εξετάσεις ουρών ή/και αίματος ανάλογα με την κρίση του θεράποντος ιατρού.

Βασικό σημείο του τακτικού έλεγχου της κυήσεως είναι και η παρακολούθηση του βάρους της εγκύου. Θεμιτή θεωρείται η αύξηση βάρους μεταξύ 1-1,5kg κάθε μήνα, φτάνοντας συνολικά πριν τον τοκετό, μεταξύ 11 και 12 kg.

Η διατροφή της εγκύου πρέπει να είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, ασβέστιο, φυτικές ίνες και σίδηρο και να καλύπτει τις 2500 θερμίδες την ημέρα. Έτσι, το καθημερινό διαιτολόγιο της εγκύου πρέπει να αποτελείται από κρέας , αυγά, γαλακτοκομικά, λαχανικά και δημητριακά. Επιπρόσθετη χορήγηση φυλλικού οξέως (1mg/ημέρα) και σιδηρού (30mg/ημέρα), είναι συνήθως απαραίτητη.

Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης της κύησης, πρέπει να υπενθυμίζεται στη γυναίκα να δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε λεπτομέρειες της κάθε μέρα ζωής, που έχουν σημασία για μια όσο το δυνατό, ομαλότερη πορεία της εγκυμοσύνης αλλά και ίσως της λοχείας της. Έτσι, βαρύτητα πρέπει να δίνεται στην καθημερινή της υγιεινή, στη χρήση αλοιφών για την αποφυγή ραγάδων, στη χρήση άνετων ρούχων, την αποφυγή ορθοστασίας και υποδημάτων με ψηλά τακούνια , την αποφυγή κόπωσης, έντονης άσκησης, ταξιδιών, κατανάλωσης οινοπνεύματος και φυσικά καπνού.

Έγχρωμο Doppler. Φυσιολογική ροή αίματος στην ομφαλική αρτηρία (Ιδία).

Παθολογικές καταστάσεις στην κύηση

Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης της, μια γυναίκα είναι δυνατό να παρουσιάσει προβλήματα υγείας που καλύπτουν όλο το φάσμα της Παθολογίας. Πολύ συχνά το πρόβλημα υγείας προϋπάρχει, είναι γνωστό πριν τη διάγνωση της κύησης και έτσι, ο προγραμματισμός των εξετάσεων είναι προσαρμοσμένος και επικεντρωμένος, ενώ παράλληλα η παρακολούθηση της κύησης είναι πιο επισταμένη και σε συνεχή επαγρύπνηση. Εξίσου συχνά όμως το πρόβλημα υγείας της γυναίκας πρωτοεμφανίζεται κατά την διάρκεια της κύησης είτε λόγω των δραματικών αλλαγών που συμβαίνουν στο σώμα της εγκύου, είτε επειδή προϋπήρχε σε υποκλινική, ασυμπτωματική, λανθάνουσα φάση και λόγω της φυσιολογίας της κύησης γίνεται έκδηλη.

Στις κυήσεις υψηλού κινδύνου περιλαμβάνονται όλες οι περιπτώσεις που εμπλέκονται με:

1. Παθολογικές καταστάσεις της μητέρας,
2. Μαιευτικές επιπλοκές που εκδηλώνονται στην κύηση, τον τοκετό και τη λοχεία,
3. Διάφορα νοσήματα του εμβρύου.

Οποίο όμως και αν είναι το πρόβλημα, η στενή παρακολούθηση, ο σωστός προγραμματισμός εξετάσεων και η ενδεδειγμένη φαρμακευτική και υποστηρικτική αγωγή σχεδόν πάντα δίνουν καλά αποτελέσματα. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι τα παραπάνω να εφαρμόζονται από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, με βαθιά γνώση του αντικειμένου, σε μεγάλα, άρτια εξοπλισμένα και οργανωμένα νοσηλευτικά κέντρα όπως αυτά των ανά την Ελλάδα, Πανεπιστημιακών Κλινικών.

Οι επιπλοκές της εγκυμοσύνης, κατατάσσονται ανάλογα το τρίμηνο της κύησης, σε 1ου , 2ου και 3ου τριμήνου. Οι συχνότερες ή σοβαρότερες από αυτές είναι:

Υπερηχογράφημα δίδυμης κύησης 12ης εβδομάδας, με δυο αμνιακούς σάκους και δυο έμβρυα. (Chambertain et al., 1991).

Επιπλοκές 1ου τρίμηνου

• αυτόματη αποβολή
• τροφοβλαστική νόσος
• υπερέμεση

Επιπλοκές 2ου και 3ου τριμήνου

• υπερτασική νόσος(τοξιναιμία)
• πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα
• προδρομικός πλακούντας
• πρόωρος τοκετός
• χοριοαμνιονίτιδα
• διάχυτη ενδαγγειακή πήξη
• ανωμαλίες των υμένων και του ομφάλιου λώρου

Τα συμπτώματα, με τα οποία αποκαλύπτεται η παρουσία μιας παθολογικής κατάστασης στην κύηση είναι πολλά Τα συνηθέστερα από αυτά είναι:

• η κολπική αιμόρροια
• ο κοιλιακός πόνος
• η υπερέμεση
• η δυσουρία
• ο πυρετός
• η διαφυγή αμνιακού υγρού από τον κόλπο
• η έντονη κεφαλαλγία
• τα οιδήματα
• οι διαταραχές της όρασης
• η απουσία εμβρυϊκών σκιρτημάτων

Επιβάλλεται η έγκαιρη αναγνώριση τους από την έγκυο και η άμεση αντιμετώπιση τους από τον θεράποντα ιατρό.

Έμβρυο με δισχιδή ράχη. Το κεφάλι του εμβρύου έχει σχήμα λεμονιού. Υπάρχει και υδροκεφαλία, όπως φαίνεται από τη διάταση των κοιλιών του εγκέφαλου, (Ιδία).

Εργαστηριακές - Παρακλινικές εξετάσεις

Η εξέλιξη της τεχνογνωσίας και τεχνολογίας δεν θα μπορούσε να μην βρει ευρύτατες εφαρμογές στο χώρο της διαγνωστικής και επεμβατικής γυναικολογίας, με βασικότερο εκπρόσωπο την εφαρμογή των υπερήχων. Έτσι, μπορούμε σήμερα να γνωρίζουμε πολλά για την ανάπτυξη του εμβρύου, αλλά και να ελέγχουμε διαγνωστικά ή/και να παρεμβαίνουμε θεραπευτικά, πολύ συχνότερα και αποτελεσματικότερα από ότι παλαιότερα.

Πιο συγκεκριμένα, εκτός των πλείστων εφαρμογών των υπερήχων στην γυναικολογική κάθε μέρα πράξη, στη μαιευτική χρησιμοποιούνται για:

• Πρώιμη διάγνωση ενδομητρίου κυήσεως και διαφορική διάγνωση από εξωμήτριο
• Προσδιορισμός ηλικίας κυήσεως
• Διάγνωση πολυδύμων κυήσεων
• Έλεγχος φυσιολογικής ή μη ενδομήτριας ανάπτυξης του εμβρύου
• Διάγνωση ανωμαλιών διάπλασης του εμβρύου
• Διάγνωση υδράμνιου ή ολιγάμνιου
• Εκτίμηση και έλεγχος του πλακούντα
• Έλεγχος του εμβρυϊκού κυκλοφορικού συστήματος

Ο προγεννητικός έλεγχος με την αμνιοπαρακέντηση, τη λήψη τροφοβλάστης, την ομφαλιδοκέντηση, και την εμβρυοσκόπηση δίνουν απαντήσεις σε προβληματισμούς και διλήμματα που προκύπτουν σε κυήσεις αυξημένου κινδύνου (π.χ. ηλικία μητέρας άνω των 35 ετών, αυξημένη αυχενική διαφάνεια, ύπαρξη σοβαρών κληρονομούμενων νοσημάτων στους γονείς, προηγούμενο παιδί στην οικογένεια με συγγενή ανωμαλία, κλπ).

Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της κατάστασης του εμβρύου στην κάθε μέρα κλινική πράξη αποτελούν η καρδιοτοκογραφία και το βιοφυσικό προφίλ.

Επίσης, ο ακτινολογικός έλεγχος και η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιούνται σπάνια, αλλά προσφέρουν σημαντική βοήθεια όποτε αυτό ζητηθεί.

Με την αύξηση της διαγνωστικής ικανότητας, έγινε επιτακτική και η ανάγκη αλλά και η επιθυμία για παράλληλη αύξηση της δυνατότητας παρέμβασης με σκοπό την αποκατάσταση των ¨νεοδιαγνωσμένων¨ ανωμαλιών. Έτσι, σήμερα είναι δυνατό να τοποθετηθούν, μέσω παρακέντησης, καθετήρες μέσα στο σώμα του εμβρύου, για την παροχέτευση π.χ. κύστεων ή της ουροδόχου κύστεως του εμβρύου, όταν διαγνωστεί απόφραξη του ουροποιητικού του συστήματος.

Εγκάρσια τομή της κοιλιάς του εμβρύου στο επίπεδο που γίνεται η μέτρηση της περιμέτρου (αριστερά), μηριαίο οστό για τη μέτρηση του μήκους του (δεξιά), (Ιδία).

Έγχρωμο Doppler. Αυξημένες αντιστάσεις στην ομφαλική αρτηρία.

Β’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Αρεταίειο Νοσοκομείο
Βασ. Σοφίας 76, 11528 Αθήνα, Τηλ. 2107286000
Διευθυντής: Καθηγητής Γ. Κ. Κρεατσάς
Τελευταία αναθεώρηση : 1/1/2006