Ηλεκτρονική Πύλη του Ασκληπιακού Πάρκου

Ο ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΕΝΟΥ ΑΡΟΥΡΑΙΟΥ : ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΑΠΟΠΤΩΣΗΣ

Είναι γνωστό πως τα ανδρογόνα είναι αυτά που προκαλούν την ανάπτυξη και εμποδίζουν την απόπτωση του προστάτη.

Αριθμός κυττάρων ( x 107)
	Επιθηλιακό διαμέρισμα		Διαμέρισμα των κυττάρων του στρώματος
Κατάσταση	Αδενικά κύτταρα	Βασικά κύτταρα	Περιαδενικά κύτταρα	Μεσοαδενικά κύτταρα	Ενδοθηλιακά κύτταρα
Άθικτο ζώο	6,03±0,54	0,15±0,2	0,79±0,1	0,42±0,2	0,23±0,03
7 ημέρες μετά τον ευνουχισμό	1,77±0,36	0,20±0,4	0,78±0,15	0,48±0,16	0,17±0.05

Ο κοιλιακός λοβός είναι ο περισσότερο ευαίσθητος στη στέρηση των ανδρογόνων. Η αιτία είναι η κυτταροβρίθεια του λοβού σε ανδρογονοεξαρτώμενα εκκριτικά κύτταρα. (Το 80% του συνολικού κυτταρικού πληθυσμού έχει διαφοροποιηθεί σε κυλινδρικά εκκριτικά κύτταρα).

Στον φυσιολογικό προστάτη το βάρος του κοιλιακού λοβού του αδένα είναι περίπου 800mg.

Δύο εβδομάδες μετά τον ευνουχισμό το βάρος του έχει φτάσει τα 50mg.Η ελάττωση του βάρους οφείλετε στην απώλεια των ανδρογονοεξαρτώμενων εκκριτικών κυττάρων.

Στον λιπώδη ιστό που παραμένει διακρίνουμε μόνο υποπλαστικούς πόρους που επενδύονται από χαμηλό κυβικό επιθήλιο χωρίς όμως καμία εκκριτική δυνατότητα.

Εδώ έχουμε εκφυλιστικές αλλοιώσεις, οποίες εκφράζονται κυρίως με μεταβολές στο ύψος και τον όγκο των επιθηλιακών κυττάρων (ελάττωση κατά 58-76% κυρίως στον κοιλιακό λοβό και κατά 25-30% σε όλους τους υπόλοιπους λοβούς.)

Η εκφύλιση στο σημείο αυτό δεν είναι ομοιόμορφη όπως στους λοβούς. Κύριες αλλοιώσεις έχουμε στα ακραία τμήματα όπου και παρατηρούνται και αποφράξεις του αυλού. Στα περιφερικά τμήματα και στα σημεία διακλάδωσης έχουμε ελάττωση των κυττάρων κατά 35%.Τα κεντρικά τμήματα αν και ατροφικά διατηρούνται με:

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η ελάττωση του όγκου των κυττάρων και άρα η ελάττωση του όγκου των ενδιαμέσων τμημάτων των πόρων

Αξίζει να σημειωθεί πως και εδώ έχουμε δυσαναλογία στην απώλεια των κυττάρων μεταξύ στρώματος και επιθηλίου.(22% και 93% αντίστοιχα)

Εικόνα 1. Μικροφωτογραφία τομών προστάτη αρουραίου μετά από μακρά περίοδο στέρησης των ανδρογόνων. Παρατηρούμε τους υποπλαστικούς κεντρικούς πόρους του κοιλιακού λοβού (Β) και του πλάγιου λοβού (Δ). Στο (Γ) ο ραχιαίος λοβος.

Το τελικό αποτέλεσμα είναι πως εμφανίζονται προπλαστικά επιθηλιακά κύτταρα που δεν εξαρτώνται από τα ανδρογόνα, είναι όμως ευαίσθητα σε αυτά.

Στον φυσιολογικό προστάτη του ώριμου αρουραίου η αναλογία του αδενικού επιθηλίου με το ινομυώδες επιθήλιο είναι 80/20.

Και οι δύο τύποι κυττάρων (του αδενικού και ινομυώδους επιθηλίου) διαθέτουν υποδοχείς ανδρογόνων αλλά μόνο στα κύτταρα του στρώματος παρατηρείται η δράση του ενζύμου 5α-αναγώγάση (μετατρέπει την τεστοστερόνη σε 5α-διυδροτεστοστερόνη)

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε πώς υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ κυττάρων επιθηλίου και στρώματος, και άρα στο στρώμα θα πρέπει να υπάρχουν θέσεις παραγωγής αυξητικών παραγόντων με παρακρινή δράση.

Πρόκειται για μια ενεργητική διαδικασία, η οποία σε συνδυασμό με τη μείωση του ρυθμού της συνθετικής μηχανής οδηγεί στην καταστροφή των κυττάρων. Ο αυτοφαγικός μηχανισμός αποκτάται από τα προστατικά κύτταρα κατά την εφηβική ανάπτυξη αλλά καταστέλλεται από την επίδραση τον ανδρογόνων.

Μόλις αρχίσει η απόπτωση σταματά η σύνθεση πρωτεϊνών ( η φάση αυτή είναι αντιστρέψιμη αν χορηγηθούν εκ νέο ανδρογόνα). Στη συνέχεια ενεργοποιείται το πρόγραμμα παραγωγής πρωτεϊνών που θα συμμετέχουν στη διαδικασία της απόπτωσης.

Έτσι 5-6 με ώρες μετά τον ευνουχισμό έχουμε ελάττωση της τεστοστερόνης κατά 98%.

12 ώρες μετά τον ευνουχισμό εξαφανίζονται οι υποδοχείς στον πυρήνα των κυττάρων του κοιλιακού λοβού.

12-24 ώρες αργότερα ανιχνεύεται μόνο 5% της 5α-διυδροτεστοστερόνης.

Τέλος γίνεται καταστολή των πρωτεϊνών του κυτταρικού κύκλου (κυκλίνες, ένζυμα για την αποκαρβοξυλάση της ορνιθίνης και των εκκριτικών πρωτεϊνών.)

Υποστηρίζεται (Helunen/Ericson) πως η προστατική υποπλασία είναι ένα συνδυασμένο γεγονός κυτταρικής αυτοφαγίας, επιθηλιακής νέκρωσης και ετεροφαγίας κατευθυνόμενης από μακροφάγα.

Εικόνα 2. Στην πρώτη εικόνα παρατηρούμε τον πηκτοειδή λοβό του αδένα ενός φυσιολογικού ζώου. Έχουμε ισχυρή ανοσολογική αντίδραση του επιθηλίου (ep) και μικρή αντίδραση εκκρίσεων μέσα στον αυλό (lu) και έλλειψη ανοσολογικής αντίδρασης του στρώματος.Στη δεύτερη εικόνα παρατηρούμε τον αυλό ενός ζώου ευνουχισμένου εδώ και 12 εβδομάδες. Έχουμε συμπυκνωμένες και μη απορροφήσιμες εκκρίσεις μέσα στον αυλό (lu) του ατροφικού αδένα. Η συγκέντρωση της τρανσαμινογλουτάσης (*) είναι συγκεντρωμένη και γενικευμένη σε ανεξάρτητα κύτταρα του επιθηλίου (ep). Το στρώμα (st)είναι ανεξάρτητο από ανοσολογικές αντιδράσεις.

Εικόνα 3. Υπερδομή πηκτοειδούς αδένα του επιθηλίου (ep) σε άθικτο ζώο (α) και σε ζώο 12 εβδομάδων ευνουχισμένο (b). Οι διαφορές είναι περισσότερο εμφανείς στη διαμόρφωση και την ποσότητα του ΕΔ (er), το μέγεθος του συσκευής Golgi(Go) και την ποσότητα των εκκριτικών κοκκίων (bl) μέσα στον αυλό. Ο πυρήνας είναι πλουσιότερος σε χρωματίνη στα πρότυπα κύτταρα.

Εδώ έχουμε πλήρης εκφύλιση των ενδιάμεσων και περιφερικών κλάδων(κοιλιακό λοβός). Ταυτόχρονα παρατηρούμε υποπλασία των αντίστοιχων τμημάτων στους πλάγιους και ραχιαίους λοβούς.Σημαντικό είναι ακόμα και το γεγονός ότι δεν υπάρχει καθόλου έκκριμα στον αυλό. Οι κεντρικοί πόροι διατηρούνται (κοιλιακός και πλάγιος λοβός) με μικρό ωστόσο αυλό.Υπάρχουν μόνο 2-3 σειρές αποπλατυσμένων κυττάρων και λεία μυϊκά.Ταυτόχρονα γίνεται αντικατάσταση του υπόλοιπου ιστού από λιπώδη κύτταρα.Παράλληλα εμφανίζονται κύτταρα με άφθονο αφρώδες περιεχόμενο.

Τα λεία μυϊκά δεν επηρεάζονται από τον ευνουχισμό.

Εικόνα 4. Εικόνες από ραχιαίο (γ, δ) και κοιλιακό (α, β) λοβό προστάτη ευνουχισμένου αρουραίου ραχιαίου. Τα ατροφικά επιθηλιακά κύτταρα και τα βασικά κύτταρα δεν αντιδρούν στο αντι-Bax αντίσωμα (α,β). Ο μόνος κυτταρικός πληθυσμός που παρουσιάζει αντίδραση είναι τα λεία μυϊκά κύτταρα.Το πάχος της μυϊκής στοιβάδας, γύρω από τον κάθε πόρο διατηρείται αναλοίωτο. Παρατηρήστε ότι τα στρογγυλού σχήματος κύτταρα με το άφθονο αφρώδες κυτταρόπλασμα που παρεμβάλλονται μεταξύ των επιθηλιακών και των λείων μυϊκών κυττάρων είναι τα περισσότερα στόν πλάγιο λοβό.

Εικόνα 5. Μικροφωτογραφίες τομών προστάτη (α,β) και των ατροφικών πόρων του πλάγιου και ραχιαίου λοβού μετά από μακρά περίοδο στέρησης τών ανδρογόνων (γ,δ). Στον κοιλιακό και πλάγιο λοβό διατηρούνται υποπλαστικοί κεντρικοί πόροι με αυλό μικρής διαμέτρου και τοίχωμα από δύο έως τρείς σειρές αποπλατυσμένων κυττάρων περιβαλλομένων από λεία μυϊκά κύτταρα (α,β). Οι ενδιάμεσοι και περιφερικοί κλάδοι του συστήματος των πόρων του κοιλιακού λοβού έχουν αντικατασταθεί από λιπώδη κύτταρα (α,β).

Εικόνα 6. Υπερδομή του πηκτοειδούς αδένα των λείων μυϊκων κυττάρων σε άθικτο ζώο. Παρατηρήστε τη διαμόρφωση και την ποσότητα του ΕΔ (er), το μέγεθος του συσκευής Golgi (Go) και την ποσότητα των εκκριτικών κοκκίων (bl) μέσα στον αυλό. Ο πυρήνας είναι πλουσιότερος σε χρωματίνη στα πρότυπα κύτταρα.

Εικόνα 7. Εικόνα του προστάτη διαδοχικά σε ένα άθικτο, έπειτα σε ευνουχισμένο και τέλος σε ζώο που του χορηγήθηκαν ανδρογόνα.

Εργασία που παρουσιάστηκε από το φοιτητή Ιατρικής Αγγέλη Απόστολο, με ΑΜ 200100002
στα πλαίσια του κατ'επιλογήν μαθήματος της Πειραματικής Εμβρυολογίας
Υπεύθυνη μαθήματος : Ρωξάνη Αγγελοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
Εργαστήριο Ιστολογίας και Εμβρυολογίας
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στον ιστότοπο του μαθήματος της Πειραματικής Εμβρυολογίας: http://www.med.uoa.gr/expembr/
Τελευταία αναθεώρηση : 1/7/2006