Τι είναι η ΚΥΠ ?

Είναι η ανάπτυξη γύρω απ’ την προστατική ουρήθρα μικρών, αδενικών ή ινομυϊκών όζων από λίγα χιλιοστά έως μερικά εκατοστά. Το στρώμα του αδένα υπερπλάσεται γύρω απ’ αυτούς τους όζους,όμως η αναλογία του στρώματος και των αδενικών στοιχείων ποικίλει, γεγονός που εξηγεί τη μικρή συσχέτιση προστατικού μεγέθους και απόφραξης της ουρήθρας.

ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΔΕΝΑ

Ο προστάτης αδένας σχετίζεται ανατομικά με την ουροδοχο κύστη, όπου βρίσκεται εκ των κάτωθεν και η ουρήθρα διαπερνά από το κέντρο, μεταξύ των λοβών του. Άνω και πλάγια βρίσκονται οι σπερματοδόχες κύστεις, εκ των οπίων εκφύεται η σπερματική ουρήθρα.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠ

1. ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΥΔΡΟΤΕΣΤΟΣΤΕΡΟΝΗΣ (ΔΥΤ)

Στον προστάτη αδένα, η τεστοστερόνη μετατρέπεται από το ένζυμο 5α-αναγωγάση σε διυδροτεστοστερόνη. Αυτή με τη σειρά της ενώνεται με τους ανδρογονικούς υποδοχείς μέσα στον πυρήνα του κυττάρου και το σύμπλεγμα ΔΥΤ-υποδοχείς επιδρά στο DNA με αποτέλεσμα τη σύνθεση πρωτεϊνών, συνεπώς η μεγάλη τάση σύνθεσης ΔΥΤ οδηγεί σε υπερτροφικούς ιστούς.

2. ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΣ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΩΝ ΚΑΙ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ

Σε ασθενείς με ΚΥΠ η συγκέντρωση των ανδρογονικών υποδοχέων είναι αυξημένη ενώ των οιστρογόνων είναι φυσιολογική. Επειδή με την ηλικία η τεστοστερόνη μειώνεται ενώ η οιστραδιόλη μένει σταθερή, η ισορροπική αυτή διαταραχή είναι ένας παράγοντας για ΚΥΠ.

3. ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΧΕΓΟΝΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

Ο ιστός του προστάτη είναι αυτοανανεούμενος και η σταθερότητα της μάζας του καθορίζεται από τον αριθμό των αρχέγονων κυττάρων του ιστού που είναι ανεξάρτητα από την δράση των ανδρογόνων. Τα αρχέγονα δίνουν γένεση σ’ένα άλλο είδος κυττάρων,τα μεταβατικά, τα οποία είναι ανδρογονοεξαρτώμενα. Αυτά τα είδη κυττάρων, πολλαπλασιαζόμενα, ωριμάζοντα, αποθνήσκοντα, ευθύνονται για την σταθερή μάζα του προστάτη αδένα. Η ΚΥΠ αρχίζει με την αύξηση των αρχέγονων κυττάρων η΄τον κλωνικό πολλαπλασιασμό των μεγενθυντικών και μεταβατικών κυττάρων.

4. ΘΕΩΡΙΑ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΣΤΡΩΜΑΤΟΣ - ΕΠΙΘΗΛΙΟΥ

Τα ανδρογόνα δεν δρουν απευθείας στο επιθήλιο αλλά στο στρώμα του προστάτη, οπότε προκαλείται ανάπτυξη και του επιθηλίου.Οι επιδράσεις μεταξύ των διαφόρων τύπων κυττάρων που βρίσκονται μέσα στον προστατη είναι πιθανό να εξαρτώνται από τη δράση διαφόρων αυξητικών παραγόντων.

ΑΥΞΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

5. ΘΕΩΡΙΑ ΜΕΙΩΜΕΝΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

Λόγω γενετικών ανωμαλιών ο κυτταρικός θάνατος ελαττώνεται ενώ ο κυτταρικός πολλαπλασιασμός μένει σταθερός ή ακόμα αυξάνεται αναλογικά.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

• Πάροδος ηλικίας
• Φυσιολογική ορχική λειτουργία
• Αύξηση οιστρογόνων στο αίμα
• Οικογενειακό ιστορικό, κληρονομικοί παράγοντες (φυλή και περιβάλλον)
• Δυτικός τρόπος ζωής και διατροφής (κατανάλωση αυξ.ποσότητας γάλακτος)
• Συνοδά νοσήματα (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακά προβλήματα)

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΥΠ

1. ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΑ

• Δυσκολία έναρξης ούρησης
• Ελαττωμένη ροή ή στραγγουρία
• Υποβοήθηση της ούρησης με αύξηση κοιλιακής πίεσης
• Παρατεταμένη ούρηση
• Αίσθηση ατελούς κένωσης της κύστης
• Οξεία επίσχεση ούρων
• Χρόνια επίσχεση ούρων με ακράτεια από υπερπλήρωση

2. ΕΡΕΘΙΣΤΙΚΑ

• Συχνουρία
• Νυκτουρία
• Επιτακτική ούρηση
• Ακράτεια επιτακτικού τύπου

Για τα συμπτώματα της ΚΥΠ, το μέγεθος του προστάτου δεν είναι ο προεξάρχων και κύριος παράγων που ευθύνεται, αλλά ο δυναμικός παράγων απόφραξης ο οποίος σχετίζεται άμεσα και κύρια από τον μυϊκό τόνο των λείων μυϊκών ινών του προστάτου. Επομένως με την παραδοχή αυτή εξηγείται γιατί μικροί σε μέγεθος προστάτες μπορεί να δημιουργήσουν έντονα κλινικά ενοχλήματα ενώ αντιθέτως μεγάλοι προστάτες δεν συνδέονται με συμπτώματα και είναι τυχαία ευρήματα κλινικών εξετάσεων. Αρα αυτό που πρέπει να εξετάζεται οπωσδήποτε από τον γιατρό είναι ο βαθμός απόφραξης της ουρήθρας.

ΣΤΕΝΩΣΗ ΟΥΡΗΘΡΑΣ

Η υπερπλασία του προστάτη αδένα διαταράσσει τον φυσιολογικό μηχανισμό της ουρήσεως με το να αποφράσει τον κυστικό αυχένα σταδιακά και να διαταράσσει τους μηχανισμούς που προκαλούν διάνοιξη του κυστικού στομίου προς την ουρήθρα.Στην αρχή,το τοίχωμα της κύστεως και ο εξωστήρας μυς της,για να υπερνικήσουν το εμπόδιο που προκαλεί το αδένωμα υπερτρέφονται και οι υπερτροφικές μυϊκές δεσμίδες παρουσιάζονται κυστεοκολπικώς σαν δοκίδες κάτω από το βλεννογόνο, με ψευδοεκκολπώματα του κυστικού βλεννογόνου. Έτσι σχηματίζεται η «δοκιδωτή κύστη ή κύστη εκ προσπάθειας». Στη φάση αυτή της μεγάλης ενδοκυστικής πιέσεως μπορεί να σχηματιστούν τα πραγματικά εκκολπώματα, διαφορετικού κάθε φορά μεγέθους.

Μέχρι το σημείο αυτό ο εξωστήρας μυς κατορθώνει και αντιμετωπίζει το κώλυμα, με κύριες κλινικές εκδηλώσεις τη συχνουρία και νυκτουρία ποικίλου βαθμού και τη δυσουρία. Με τη πάροδο όμως του χρόνου ο εξωστήρας μυς κάμπτεται, οι μυ’ί’κες ίνες ατροφούν και το τοίχωμα της κύστεως ατονεί. Αποτέλεσμα αυτών είναι η κύστη να μην αδειάζει τελείως μετά από κάθε ούρηση και να παραμένει σ’αυτή υπόλειμμα ούρων. Το υπόλειμμα των ούρων μεγαλώνει σιγά σιγά, μπορει να ξεπεράσει τη φυσιολογική χωρητικότητα της κύστεως και να φθάσει τα 2-3 λίτρα (χρόνια επίσχεση). Κλινική εκδήλωση στο στάδιο αυτό είναι η ψευδοακράτεια ή ακράτεια εξ υπερπληρώσεως.

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΥΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΣΤΗΝ ΟΥΡΗΘΡΑ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΥΠ

1. ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

• Ψηλάφηση κοιλιάς (Ψηλαφητή κύστη λόγω χρόνιας επίσχεσης ούρων)
• Διορθική δακτυλική εξέταση (γίνεται σε πλάγια αριστερή ή γονατοαγκωνιαία θέση)

2. ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

• Εξέταση ούρων
• Εξέταση προστατικών εκκρίσεων
• Έλεγχος κρεατινίνης και ηλεκτρολυτών ορού
• Επίπεδο προστατικού αντιγόνου (PSA) [PSA<4 ng/ml είναι η φυσιολογική τιμή, ενώ από καιgt;4 αντιστοιχεί σε ΚΥΠ ή ακόμα και καρκίνο]
• Μέτρηση ροής ούρων
• Μέτρηση υπολείμματος ούρων
• Διορθίκο υπερηχογράφημα προστάτη (ΤRUS) [εκτίμηση όγκου προστάτη και της μεταβατικής ζώνης καθώς και υπόηχων εστιών στην περιφερική ζώνη]

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΥΠ

• α-αδρενεργικοί ανταγωνιστές (ή αναστολείς) ελαττώνουν τα συμπτώματα και βελτιώνουν την ροή των ούρων, αποφράσουν την προστατική ουρήθρα, μα έχουν σοβαρές παρενέργειες.
• α1-αδρενεργικοί αναστολείς, σημαντικότερη βελτίωση ουροροής καθως και αρτηριακής πίεσης

Αναστολείς ανδρογονικής δράσης

• αναστολείς της 5α-αναγωγάσης προκαλούν ελάττωση του προστατικού όγκου,βελτίωση της ροής των ούρων και των συμπτωμάτων και χωρίς σοβαρές παρενεργειες.
• αντιανδρογόνα παρουσιαζουν μερική λύση της αποφραξης της ουρηθρας,μα εχουν παρενέργειες ανάλογες με του ευνουχισμού.
• αναστολείς της αρωματάσης μειωνουν τον ογκο του στρωματος του προστατη λογω αναστολης των υποδοχων των οιστρογονων
• ανάλογα LHRH είναι ο λεγομενος φαρμακευτικος ευνουχισμος
• φυτικά εκχυλισματα

ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ

• Ανοικτή προστατεκτομή. Το αδένωμα αφαιρείται είτε μέσω της κύστεως ειτε μέσω της προστατικής κάψας με χαμηλή κοιλιακή τομή
• Διουρηθρική προστατεκτομή. Εκτελείται με το ρεζεκτοσκόπιο και μια αγκύλη διαθερμίας
• Διουρηθρική τομή του προστάτη (TUIP). Μία τομή κατω απ’το ουρητηρικό στόμιο μεχρι 0,1 cm απ’το σπερματικό λοφίδιο

ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠ

• Διάταση με μπαλόνι. Στην περιοχή της προστατικής ουρήθρας τοποθετείται μπαλόνι με 25-30 mm για 10 sec, με αποτέλεσμα την απώθηση των πλάγιων λοβών και διάσπαση των ινών του κυστικού αυχένα. Δεν συνιστάται όμως
• Προστατικοί νάρθηκες (stents). Ειδικοί για την αντιμετώπιση των στενωμάτων της ουρήθρας.
• Θερμική θεραπεία. Ο διουρηθρικός μετατροπέας,με σύγχρονη προφύλαξη του ορθού μπορεί να ελαττώσει την απόφραξη της ουρήθρας σε 41-45°C ενδοπροστατικά [υπερθεραπεία] και θερμοθεραπεία σε 45-55°C
• Θεραπεία με Laser. Προκαλεί πηκτική νέκρωση του προστάτη αδένα, λόγω ανόδου της θερμοκρασίας, και έπειτα έξοδο των νεκρωμάτων αυτών με ούρηση. Έντονη δυσουρία τις πρώτες μέρες.

ΑΛΛΕΣ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

• Υψηλής έντασης εστιασμένοι υπέρηχοι
• Εστιακή εξωσωματική πυροθεραπεία
• Διουρηθρική αφαίρεση με βελονα (ΤUΝΑ)

Εργασία που παρουσιάστηκε από τη φοιτήτρια Ιατρικής Τσιγγούνη Αγγελική, με ΑΜ 200300282
στα πλαίσια του κατ'επιλογήν μαθήματος της Πειραματικής Εμβρυολογίας
Υπεύθυνη μαθήματος : Ρωξάνη Αγγελοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
Εργαστήριο Ιστολογίας και Εμβρυολογίας
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στον ιστότοπο του μαθήματος της Πειραματικής Εμβρυολογίας: http://www.med.uoa.gr/expembr/
Τελευταία αναθεώρηση : 1/7/2006