Ελπίζουμε ότι αυτό το μικρό βιβλίο βοήθησε να γίνει σαφές ότι υπάρχουν διαφορετικές πλευρές στις νευροεπιστήμες και ότι η έρευνα για τον εγκέφαλο μπορεί να επηρεάσει την ζωή των ανθρώπων με πολλούς τρόπους. Εάν αυτά που διαβάσατε σας κίνησαν το ενδιαφέρον, ίσως σας οδηγήσουν να σκεφτείτε να σπουδάσετε νευροεπιστήμες προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά. Οι σπουδές αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε ποικίλες ενδιαφέρουσες επαγγελματικές διεξόδους. Αν και οι περισσότεροι φαντάζονται μια δουλειά σε κάποιο ερευνητικό εργαστήριο ή νοσοκομείο, οι νευροεπιστήμονες μπορεί να βρουν απασχόληση σε διαφορετικούς τομείς της ζωής.

Προπτυχιακές Σπουδές

Στην Ελλάδα σήμερα δεν υπάρχει Πανεπιστημιακό Τμήμα που να δίνει πτυχίο στις Νευροεπιστήμες. Διδάσκονται όμως μαθήματα που είναι στο γνωστικό αυτό αντικείμενο, όπως Νευροανατομία, Νευροφυσιολογία, Νευροφαρμακολογία, Νευροβιολογία, Βιολογική Βάση της Συμπεριφοράς, Ψυχοφυσιολογία, Νευροψυχολογία, Γενετική, Εισαγωγή στις Νευροεπιστήμες, Νευρογλωσσολογία, και άλλα, στα πλαίσια σπουδών κυρίως σε Τμήματα Ιατρικής, Οδοντιατρικής, Φαρμακευτικής, Νοσηλευτικής, Βιολογίας, Κτηνιατρικής και Ψυχολογίας, όλων των Πανεπιστημίων της χώρας, αλλά και σε Τμήματα Προσχολικής, Δημοτικής ή Ειδικής Εκπαίδευσης, ή στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ή στο Τμήμα Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Όλα τα Τμήματα των Ελληνικών Πανεπιστημίων έχουν διαδικτυακούς τόπους, από όπου μπορεί κανείς να πληροφορηθεί τα μαθήματα του κάθε προγράμματος σπουδών.

ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

Οι προπτυχιακές σπουδές στην Ιατρική περιλαμβάνουν και μαθήματα Νευροεπιστημών, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Μετά τη λήψη του πτυχίου της Ιατρικής μπορεί κανείς είτε να παρακολουθήσει ένα από τα παραπάνω Μεταπτυχιακά Προγράμματα, είτε να κάνει μια σχετική κλινική ειδικότητα, όπως Νευρολογία, Ψυχιατρική, ή Νευροχειρουργική. Σχετικά με τις ιατρικές σπουδές, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η δυσκολία εισαγωγής στις Ιατρικές Σχολές και οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής που υπάρχουν σήμερα για την έναρξη της ειδικότητας.

Οι βασικοί στόχοι της IBRO (International Brain Research Organization) είναι η εκπαίδευση και η εξειδίκευση. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για το κοινό στοχεύει στην εκπαίδευση παιδιών, μαθητών και ενηλίκων. Ομάδες καθηγητών-επισκεπτών φέρνουν κοντά και στην πιο απομακρυσμένη περιοχή, τη διεθνή γνώση. Τα σχολεία μας επιτρέπουν στους νέους που ενδιαφέρονται να εκπαιδευτούν σε εξειδικευμένες περιοχές της έρευνας του εγκεφάλου και σε μοντέρνες τεχνικές. Οι υποτροφίες της IBRO επιτρέπουν στους νέους επιστήμονες να διευρύνουν τις γνώσεις τους στις Νευροεπιστήμες, με επισκέψεις σε καταξιωμένα εργαστήρια του εξωτερικού ή με συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια. Ενθαρρύνουμε τους φοιτητές να γυρίζουν στη πατρίδα τους και να μεταδίδουν τις γνώσεις τους. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: www.IBRO.org  

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ

Αν επιθυμεί κανείς να κάνει μεταπτυχιακά, δηλαδή να αποκτήσει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα ειδίκευσης (Master’s) ή και Διδακτορικό στις Νευροεπιστήμες υπάρχουν αρκετές δυνατότητες στην Ελλάδα. Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης λειτουργούν δύο σχετικά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών: ένα με τίτλο «Νευροεπιστήμες» στην Ιατρική Σχολή και ένα Διατμηματικό, Διαπανεπιστημιακό, με τίτλο «Εγκέφαλος και Νους», στο οποίο συνεργάζονται τα Τμήματα Ιατρικής (που είναι και το συντονιστικό Τμήμα), Υπολογιστών, Φυσικής, Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης και τα Τμήματα Νοσηλευτικής και Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών υπάρχει ένα Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών, με συνεργαζόμενα Τμήματα, την Ιατρική Σχολή (συντονιστικό), το Βιολογικό και τη Νοσηλευτική, με τίτλο «Μοριακή Ιατρική», που μια από τις κατευθύνσεις του είναι η «Νευροβιολογία». Στο ίδιο Πανεπιστήμιο λειτουργεί επίσης ένα σχετικό Διατμηματικό, Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Σπουδών στη «Γνωσιακή Επιστήμη» με συνεργαζόμενα Τμήματα αυτό της Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης (συντονιστικό), Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικών και Ψυχολογίας, Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Νοσηλευτικής. Στο Πανεπιστήμιο Πατρών μπορεί κανείς να κάνει σχετικές μεταπτυχιακές σπουδές είτε στο Πρόγραμμα της Ιατρικής Σχολής «Βασικές Ιατρικές Σπουδές», που περιλαμβάνει τις «Νευροεπιστήμες» ως μια από τις κατευθύνσεις του, είτε στο Διατμηματικό Πρόγραμμα με συνεργαζόμενα Τμήματα το Ιατρικό, της Βιολογίας, της Φυσικής, της Φαρμακευτικής και Μηχανικών Υπολογιστών και Πληροφορικής, με τίτλο «Πληροφορική στις Επιστήμες Ζωής», που μια από τις κατευθύνσεις του είναι η «Νευροπληροφορική». Στο Παν/μιο Θεσσαλονίκης λειτουργεί στο Τμήμα Κτηνιατρικής, το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Κλινικές Επιστήμες» όπου περιλαμβάνονται και οι Νευροεπιστήμες. Στα περισσότερα από αυτά τα μεταπτυχιακά προγράμματα μπορεί κανείς να γίνει δεκτός έχοντας πτυχίο από διαφορετικά Τμήματα [Σχολών Επιστημών Υγείας (Ιατρική, Φαρμακευτική, Οδοντιατρική, Κτηνιατρική, Νοσηλευτική), Βιολογίας, Ψυχολογίας, Εκπαίδευσης, Φιλοσοφίας, Φυσικής, Υπολογιστών, και άλλα σχετικά]. Ανάλογα με το πρόγραμμα ποικίλουν οι απαιτήσεις για την εισαγωγή. Πληροφορίες για όλα τα Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών μπορεί ο ενδιαφερόμενος να βρει στον διαδικτυακό τόπο του κάθε Πανεπιστημίου.

Βιομηχανία (Φαρμακευτική Βιομηχανία)

Υπάρχει επιτακτική ανάγκη για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων που θα βοηθήσουν στην θεραπεία εγκεφαλικών παθήσεων και οι φαρμακευτικές βιομηχανίες έχουν ρόλο κλειδί στη διαδικασία αυτή. Για την επίτευξη του στόχου αυτού η φαρμακευτική βιομηχανία επενδύει τόσο στην δική της έρευνα όσο και στην έρευνα Ακαδημαϊκών κέντρων. Η συνεργασία με τα Πανεπιστήμια επιτρέπει τη γρήγορη ανάπτυξη της Βιομηχανίας σε εργαστηριακό και ερευνητικό επίπεδο. Απόφοιτοι από διαφορετικά επιστημονικά πεδία, συμπεριλαμβανομένου και αυτού των νευροεπιστημών, αποτελούν υπαλλήλους υψηλής ζήτησης ειδικά εάν έχουν αποκτήσει και εργαστηριακή εμπειρία.

Έρευνα στις Νευροεπιστήμες

Οι ευκαιρίες στον τομέα της έρευνας στις νευροεπιστήμες είναι πολλές και ποικίλες. Το συγκεκριμένο πεδίο καλύπτει από απεικονιστικές τεχνικές και συμπεριφορικές μελέτες, έως έρευνες στον τομέα της νευροφυσιολογίας και της μοριακής γενετικής. Οι ερευνητές στα Πανεπιστήμια προσπαθούν να ενθαρρύνουν τους φοιτητές, που δείχνουν ενθουσιασμό, ώστε να βρουν το ερευνητικό πεδίο που τους ταιριάζει περισσότερο.

Υπολογιστική Βιομηχανία

Μπορεί οι Νευροεπιστήμες να μη φαίνεται ότι συνδέονται με αντικείμενα όπως η πληροφορική, που πιθανώς να σας ενδιαφέρει ως επαγγελματικός προσανατολισμός. Ωστόσο, όπως ήδη είδαμε σε αυτό το βιβλίο, υπάρχει ένα έντονο ενδιαφέρον για την «πληροφορική του εγκεφάλου» και αυτό θα αυξάνεται με την διάδοση και την ανάπτυξη του παγκόσμιου ιστού. Επίσης υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για άλλες, μη ιατρικές, εφαρμογές των επιστημών του εγκεφάλου.

Σχολική Εκπαίδευση

Οι Νευροεπιστήμες δεν διδάσκονται ως μάθημα στα σχολεία. Ωστόσο, σε κάποιες χώρες που δίνεται πτυχίο νευροεπιστημών, οι απόφοιτοι θα μπορούσαν κάλλιστα να διδάξουν βιολογία και λόγω της άριστης εξειδίκευσής τους σε πολλά θέματα, θα μπορούσαν να είναι πολύτιμοι για τα σχολεία.

Επιστήμη και ΜΜΕ

Η καριέρα του δημοσιογράφου στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, από την εφημερίδα στο ραδιόφωνο και στη τηλεόραση, είναι ανταγωνιστική και με αυξημένες απαιτήσεις. Ωστόσο, σε κάποιες χώρες, έχουν δημιουργηθεί νέες θέσεις εργασίες στον τομέα της επιστημονικής ενημέρωσης. Η επιστήμη συνεχώς εξελίσσεται και υπάρχουν νέες ανακαλύψεις που πρέπει να
ανακοινωθούν στο κοινό, ώστε να ενημερωθεί αλλά και να εκπαιδευτεί. Η έρευνα στον εγκέφαλο δεν αποτελεί εξαίρεση. Υπάρχει αυξημένο κοινωνικό ενδιαφέρον για το θέμα και τα ΜΜΕ το ξέρουν, αφού οι πρόσφατες ανακαλύψεις έχουν σοβαρό κοινωνικό αντίκτυπο. Με ένα καλό επιστημονικό υπόβαθρο και με γνώση της έρευνας, η ενημέρωση του κοινού αλλά και των επιστημόνων σε πολύπλοκα επιστημονικά θέματα, θα γίνει αποτελεσματικότερη και ακριβέστερη.

Επιστήμη και Τέχνη

Η Επιστήμη και η Τέχνη δεν είναι δύο τελείως διαφορετικά αντικείμενα. Ο σχεδιασμός, που ενέχει φαντασία, είναι κρίσιμος για την παρουσίαση της επιστήμης σε ένα ευρύ ακροατήριο. Τα μουσεία, οι εκθεσιακοί χώροι, τα ΜΜΕ και άλλοι οργανισμοί ενθαρρύνουν και στηρίζουν οικονομικά τις δημιουργικές συνεργασίες μεταξύ επιστημόνων και καλλιτεχνών.

Σχετικές σελίδες στο διαδίκτυο : http://www.abpi-careers.org.uk/www.gsk.com www.sciart.org

International Brain Research Organisation (IBRO)
British Neuroscience Association (BNA)
Ελληνική μετάφραση:
Ζέτα Παπαδοπούλου-Νταϊφώτη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φαρμακολογίας
και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Παν/μιου Αθηνών
Δρ Στέλλα Γ. Γιακουμάκη, Ψυχολόγος, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια του Τμήματος Ιατρικής του Παν/μίου Κρήτης
Γεώργιος Κωστόπουλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Νευροεπιστημών
Τελευταία αναθεώρηση : 19/12/2007