Ο Λύκος βρίσκεται στο επίκεντρο εντατικής έρευνας καθώς οι επιστήμονες προσπαθούν να προσδιορίσουν τι προκαλεί τη νόσο και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί καλύτερα. Μερικά από τα ερωτήματα που τους απασχολούν περιλαμβάνουν:

• Σε ποιους εκδηλώνεται η νόσος και γιατί;
• Γιατί οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς;
• Γιατί ποικίλει ο επιπολασμός σε ορισμένες φυλετικές ή εθνικές ομάδες;
• Τι διαταράσσεται στο ανοσοποιητικό σύστημα και γιατί;
• Πώς μπορούμε να διορθώσουμε τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, όταν διαταράσσεται;
• Ποια είναι η αποτελεσματικότερη θεραπευτική προσέγγιση;

Στην προσπάθειά τους να απαντήσουν αυτά τα ερωτήματα, οι επιστήμονες αναπτύσσουν νέους και αποτελεσματικότερους τρόπους μελέτης της νόσου. Πραγματοποιούν εργαστηριακές μελέτες συγκρίνοντας διάφορες παραμέτρους του ανοσοποιητικού συστήματος ασθενών με Λύκο, με άλλων ατόμων με ή χωρίς Λύκο. Επίσης, πειραματίζονται σε ποντίκια με διαταραχές που προσομοιάζουν στη νόσο, για να κατανοήσουν καλύτερα τις ανωμαλίες του ανοσοποιητικού συστήματος που παρατηρούνται στο Λύκο και πιθανά να ανακαλύψουν νέες θεραπείες.

Η ταυτοποίηση γονιδίων που εμπλέκονται στην εκδήλωση του Λύκου αποτελεί ενεργό πεδίο έρευνας. Για παράδειγμα, οι ερευνητές υποψιάζονται γενετική ανωμαλία στην κυτταρική διαδικασία της απόπτωσης, του προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου, σε ασθενείς με Λύκο.

Η απόπτωση προσομοιάζει με τη διαδικασία κατά την οποία, το φθινόπωρο, τα φύλλα των δέντρων αλλάζουν χρώμα και πέφτουν στα έδαφος έτσι ο οργανισμός αποβάλλει κύτταρα που ολοκλήρωσαν την αποστολή τους και πρέπει να αντικατασταθούν. Όταν διαταράσσεται η διαδικασία της απόπτωσης, επιβλαβή κύτταρα ενδέχεται, παραμένοντας, να προκαλούν καταστροφή στους ιστούς του ίδιου του οργανισμού. Για παράδειγμα, σε γενετικά μεταλλαγμένο γένος ποντικών που εκδηλώνει νόσο παρόμοια με το Λύκο, ένα από τα γονίδια που ελέγχουν την απόπτωση είναι ελαττωματικό. Όταν αυτό αντικατασταθεί με φυσιολογικό γονίδιο, οι ποντικοί δεν εμφανίζουν σημεία της νόσου. Οι επιστήμονες μελετούν ποιο ρόλο διαδραματίζουν στην εκδήλωση της ανθρώπινης νόσου τα γονίδια που εμπλέκονται στη διαδικασία της απόπτωσης.

Άλλο ενεργό πεδίο έρευνας στα Λύκο αποτελεί η μελέτη του συμπληρώματος, μιας ομάδας πρωτεϊνών του αίματος που συμμετέχει στο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα συμπλήρωμα δρα υποστηρίζοντας τα αντισώματα, βοηθώντας τα να καταστρέφουν ξένες ουσίες που εισβάλλουν στον οργανισμό. Όταν τα επίπεδα του συμπληρώματος είναι μειωμένα, ο οργανισμός είναι λιγότερο ικανός να καταπολεμά ή να καταστρέφει ξένες ουσίες. Εάν αυτές ουσίες δεν αποβληθούν από το σώμα, το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να υπερδραστηριοποιηθεί και ν' αρχίσει να παράγει αυτοαντισώματα.

Πρόσφατες εκτεταμένες μελέτες σε οικογένειες με Λύκο έχουν προσδιορίσει αριθμό γενετικών περιοχών που φαίνεται να προδιαθέτουν στην ανάπτυξη της νόσου. Μολονότι τα συγκεκριμένα γονίδια και η λειτουργία τους παραμένει άγνωστη, η πρόοδος στην αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος αφήνει υποσχέσεις για την ταυτοποίηση των παραπάνω γονιδίων στο εγγύς μέλλον. Έτσι αποσαφηνίζεται η βασική φύση των παραγόντων κινδύνου που μπορούν να οδηγήσουν σε Λύκο, καθώς και η δυνατότητα να τροποποιηθούν.

Θεωρείται ότι οι αυτοάνοσες ασθένειες, όπως ο Λύκος, επέρχονται όταν ένα γενετικά προδιατεθειμένο άτομο έρθει σε επαφή με άγνωστο περιβαλλοντικό παράγοντα. Υπό αυτές τις συνθήκες, μη φυσιολογική ανοσοαπόκριση μπορεί να ενεργοποιηθεί και να οδηγήσει στα σημεία και συμπτώματα του Λύκου.

Η έρευνα εστιάζεται τόσο στη γενετική προδιάθεση όσο και στον περιβαλλοντικό «πυροδότη. Μολονότι το περιβαλλοντικό έναυσμα παραμένει άγνωστο, μικροβιακοί παράγοντες, όπως οι ιοί, έχουν ενοχοποιηθεί. Επίσης, οι ερευνητές μελετούν άλλους παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάζουν την προδιάθεση ενός ατόμου στην ανάπτυξη του Λύκου. Για παράδειγμα, επειδή ο Λύκος είναι πιο συχνός στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, ορισμένοι μελετητές διερευνούν το ρόλο των ορμονών και άλλων φυλοσύνδετων διαφοροποιήσεων στην εκδήλωση και πορεία της νόσου.

Πρόσφατη μελέτη εστιάζει στην ασφάλεια και αποτελεσματικότητα των αντισυλληπτικών δισκίων και της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης σε γυναίκες με Λύκο. Οι γιατροί έχουν επιφυλάξεις για τη χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων ή οιστρογόνων σε ασθενείς με Λύκο, εξαιτίας της ευρύτατα διαδεδομένης άποψης ότι τα οιστρογόνα μπορούν να επιδεινώσουν τη νόσο. Εντούτοις, πρόσφατα περιορισμένα δεδομένα εισηγούνται την ασφάλεια των φαρμάκων αυτών. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η παραπάνω μελέτη θα προσφέρει νέες δυνατότητες για ασφαλείς, αποτελεσματικές μεθόδους ελέγχου των χρησιμοποιούν γεννήσεων νέων γυναικών με Λύκο και θα επιτρέψει σε μετεμμηναπαυσιακές ασθενείς να επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματα της οιστρογονικής θεραπείας.

Οι ερευνητές εστιάζουν στην εξεύρεση καλύτερων θεραπευτικών σχημάτων. Πρωταρχικός στόχος της έρευνας αυτής είναι η ανάπτυξη θεραπευτικών σχημάτων που μπορούν αποτελεσματικά να ελαχιστοποιήσουν την ανάγκη χρήσης κορτικοστεροειδών. Οι επιστήμονες προσπαθούν να προσδιορίσουν συνδυασμό θεραπειών που ίσως είναι πιο αποτελεσματικοί από τις μονοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Οι ερευνητές, επιπλέον, ενδιαφέρονται για τη χρησιμοποίηση ανδρικών ορμονών, που καλούνται ανδρογόνα, ως πιθανή θεραπεία της νόσου.

Ένας άλλος στόχος τους είναι η βελτίωση της θεραπείας και η ρύθμιση της προσβολής των νεφρών και του κεντρικού νευρικού συστήματος από το Λύκο.

Στηριζόμενοι στα σύγχρονα δεδομένα σχετικά με την εξέλιξη της νόσου οι επιστήμονες χρησιμοποιούν νέους «βιολογικούς παράγοντες» για να αναστείλουν επιλεκτικά τμήματα του ανοσοποιητικού συστήματος .

Η ανάπτυξη και δοκιμή των νέων αυτών φαρμάκων, που βασίζονται σε ενώσεις που φυσιολογικά βρίσκονται στον οργανισμό, αποτελούν ένα συναρπαστικό και πολλά υποσχόμενο νέο πεδίο έρευνας του Λύκου.

Οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι αυτές οι θεραπείες όχι μόνο θα είναι πιο αποτελεσματικές, αλλά επιπλέον θα έχουν λιγότερες παρενέργειες. Άλλες θεραπευτικές εκδοχές, που εξετάζονται πρόσφατα, περιλαμβάνουν την επαναδόμηση του ανοσοποιητικού συστήματος με μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Ελπίδα για το μέλλον

Με την πρόοδο της έρευνας και την καλύτερη κατανόηση της νόσου, σήμερα, η πρόγνωση των ασθενών με Λύκο είναι πολύ καλύτερη από ό,τι πριν είκοσι έτη. Είναι πιθανό, ενώ πάσχουν από Λύκο, να παραμένουν δραστήριοι στην οικογενειακή και την εργασιακή τους ζωή. Καθώς οι πρόσφατες ερευνητικές προσπάθειες δημοσιοποιούνται, μεγαλώνει η ελπίδα για νέες θεραπείες, για βελτίωση της ποιότητας ζωής και, τελικά, για να βρεθεί ο τρόπος αποτροπής ή ριζικής θεραπείας της νόσου. Οι ερευνητικές προσπάθειες του σήμερα, ίσως οδηγήσουν στις απαντήσεις του αύριο, καθώς οι επιστήμονες συνεχίζουν να ξετυλίγουν τα μυστήρια του Λύκου.

Υποσχόμενα πεδία Ερευνών

Χ. Μ. Μουτσόπουλος
Καθηγητής και Διευθυντής Κλινικής και Εργαστηρίου Παθολογικής Φυσιολογίας
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Φ. Ν. Σκοπούλη
Καθηγήτρια Παθολογίας - Ανοσολογίας
Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας - Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
και Διευθύντρια Παθολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών
Αθήνα 2002
Τελευταία αναθεώρηση : 1/1/2006