Φυσικά (;) και ο ασθενής αλλά και ο γιατρός έχουν δικαιώματα όσον αφορά στη σχέση τους (γιατρού-ασθενούς). Η γνώση τους αποτρέπει παρεξηγήσεις και βοηθά στη δημιουργία μιας καλής ατμόσφαιρας συνεργασίας. Γενικά πρέπει να ξέρουμε τα δικαιώματά μας και τα δικαιώματα των άλλων.

Τα δικαιώματα του ασθενούς (*):

Η ισχύουσα νομοθεσία στη χώρα μας, Ποινικό και Αστικό Δίκαιο, καθώς και η σχετική Νομολογία, καλύπτουν τα ατομικά δικαιώματα του πολίτη και στην περίπτωση που αρρωστήσει.

Ερμηνεύοντας τους σχετικούς κανόνες δικαίου που προαναφέρθηκαν, μπορούμε να διατυπώσουμε τα βασικά δικαιώματα του ατόμου που νοσηλεύεται ως εξής:

O νοσηλευόμενος έχει:

1) Το δικαίωμα να ενημερώνεται για την πραγματική κατάσταση της υγείας του και για τη σημασία των διαγνωστικών εξετάσεων και θεραπευτικών αγωγών στις οποίες θα υποβληθεί.

2) Το δικαίωμα των άμεσων συγγενών του να ενημερώνονται για την πραγματική κατάστασή του, εφόσον δεν υπάρχει αντίθετη γραπτή εντολή από τον ασθενή.

3) Το δικαίωμα να μην υποβάλλεται σε φαρμακευτικές και επεμβατικές κλινικές δοκιμές χωρίς πλήρη ενημέρωση για τους κινδύνους που διατρέχει και χωρίς έγγραφη συγκατάθεσή του, που μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανακαλέσει.

4) Το δικαίωμα να μην υφίσταται άσκοπες διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπευτικές αγωγές που συνεπάγονται περιττή ταλαιπωρία και περιττά έξοδα (**).

5) Το δικαίωμα να τυγχάνει πάντα από όλο το προσωπικό ευγενικής συμπεριφοράς, διακριτικότητας και κατανόησης λόγω της κατάστασής του.

6) Το δικαίωμα να παρακολουθείται κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του από κατάλληλα ειδικευμένο προσωπικό, ικανό να αντιληφθεί και να φροντίσει όλες τις νοσηλευτικές του ανάγκες.

7) Το δικαίωμα να νοσηλεύεται σε κατάλληλα διαμορφωμένους και εξοπλισμένους χώρους, ώστε να διασφαλίζεται η πλήρης αποκατάσταση της υγείας του.

8) Το δικαίωμα να υποβάλλεται στην πρέπουσα θεραπευτική αγωγή, έστω και με επέμβαση της δικαστικής αρχής, αν ο ίδιος δεν είναι σε θέση να αποφασίσει, στην περίπτωση που οι συγγενείς για λόγους θρησκευτικούς, πολιτισμικούς ή άλλους, την αρνούνται.

9) Το δικαίωμα του απορρήτου όλων των πληροφοριών που περιέχει ο ιατρικός φάκελός του, καθώς και εκείνων πού συγκεντρώθηκαν προφορικά με οποιονδήποτε τρόπο.

--------------

(*)Δεν έχει συνταχθεί από εμένα, όμως δεν μπορώ να βρω το συντάκτη, διότι δεν υπάρχει το άνομά του στο έγγραφο που έχω. Στο Φ.Ε.Κ. 165 (21.8.97) δημοσιεύθηκε η ίδρυση αυτοτελούς υπηρεσίας προστασίας των δικαιωμάτων των ασθενών (Νάνος 2519).

(**) Το πρόβλημα είναι πώς θα το διαπιστώσει (δική μου σημείωση)

Ορισμένες δικές μου παρατηρήσεις:

- Στο (1): πρέπει να τονιστεί αυτό το δικαίωμα διότι είναι σχεδόν άγνωστο στην ελληνική ιατρική. Είναι μάλλον αυτονόητο ότι "ο γιατρός ξέρει" και ο ασθενής "δεν μπορεί να αποφασίσει" (τεράστιο λάθος). Οι ασθενείς πρέπει να απαιτούν ενημέρωση. Εάν ο γιατρός αρνείται ή υποστηρίζει ότι ο ασθενής "δεν μπορεί να καταλάβει", είναι δυνατόν:

• Να μην έχει σαφή διάγνωση (ή και καθόλου)
• Να προτίθεται να επιβάλλει θεραπεία όχι και τόσο απαραίτητη ή αποτελεσματική

Σημείωσε: δεν υπάρχει ιατρικό θέμα το οποίο ο γιατρός γνωρίζει και δεν μπορεί να το εξηγήσει κατανοητά στον ασθενή *

- Στο (2): διαφωνώ κάθετα. Οι συγγενείς πρέπει να ενημερώνονται εφόσον υπάρχει θετική άδεια (γραπτή) από τον ασθενή. Όχι όταν δεν υπάρχει γραπτή απαγόρευση! Είναι σημαντικό.

- Στο (8): πρέπει να τονιστεί:... εφόσον ο ίδιος δεν είναι σε θέση να αποφασίσει..

- Προτείνω και 2 νέα άρθρα: (όχι τόσο αυτονόητα όσο (φαίνονται)

10) 0 ασθενής δικαιούται της καλύτερης δυνατής θεραπείας ανεξάρτητα ταμείου, επαγγέλματος, κοινωνικής θέσης και οικονομικής κατάστασης, χωρίς την καταβολή επιπρόσθετης (παράνομης) αμοιβής που μπορεί να απαιτείται συγκαλυμμένα ή και απροκάλυπτα.

11) 0 ασθενής έχει δικαίωμα ησυχίας , ύπνου και προστασίας της ατομικής του αξιοπρέπειας σε οποιοδήποτε χώρο διάγνωσης ή/και θεραπείας και σε οποιαδήποτε ιατρική νοσηλευτική πράξη. (**)

--------------

(*)Ο γιατρός μπορεί και πρέπει να εξηγεί κατανοητά (χωρίς υπερβολές αλλά και χωρίς μείωση της σημασίας) όλα όσα χρειάζεται ο ασθενής. Όμως έχει διαπιστωθεί ότι οι ασθενείς αφενός ορισμένα δεν τα συγκρατούν και αφετέρου ορισμένα (όχι λίγα) τα καταλαβαίνουν λανθασμένα, με συνέπεια να τα μεταφέρουν και λανθασμένα σε άλλους γιατρούς, δυσφημίζοντας κατά κάποιο τρόπο το γιατρό. Ο γιατρός θα πρέπει, εάν διαπιστώσει αδυναμία κατανόησης από τον ασθενή, να ζητήσει και την παρουσία άλλου συγγενικού προσώπου.

(**)Αυτό το άρθρο είναι απαραίτητο στην Ελλάδα γιατί στα ελληνικά νοσοκομεία οι ασθενείς δεν μπορούν να κοιμηθούν από το θόρυβο και τους επισκέπτες μέχρι και τα μεσάνυχτα (όπως και από την απρόσεκτη είσοδο-έξοδο του νοσηλευτικού προσωπικού από θαλάμους), και διότι συχνά δεν προστατεύεται η αξιοπρέπεια του ασθενούς (π.χ. δεν τοποθετείται παραβάν με την "πάπια "! δεν σκεπάζονται οι ασθενεiς σε χώρους εξετάσεων

Ιωάννης Στ. Παπαδόπουλος
Αναπληρωτής Καθηγητής
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Αθήνα 2003
Τελευταία αναθεώρηση : 1/1/2006