Ανωμαλίες κατά την ανάπτυξη του πλακούντα μπορεί να οδηγήσουν σε σχήμα που διαφέρει από αυτό του συνήθους δισκοειδούς πλακούντα. Φυσιολογικά ο πλακούντας αναπτύσσεται από την τροφοβλάστη της εμφυτευόμενης βλαστοκύστης που διεισδύει στο βλεννογόνο της μήτρας, καθώς το γύρω μητριαίο ενδοθήλιο ατροφεί.

1. Διάχυτη αποτυχία της ατροφίας καταλήγει στο σχηματισμό ενός λεπτού στρώματος από πλακουντιακό ιστό, το οποίο καλύπτει σχεδόν ολόκληρη την ενδομητρική κοιλότητα και αναφέρεται ως μεμβρανώδης πλακούντας (placenta membranacea). Διαπιστώνεται υπερηχογραφικά.

2. Τοπική αποτυχία της ατροφίας οδηγεί στο σχηματισμό μιας περιοχής από πλακουντιακό ιστό, διαχωριζόμενου από το κυρίως σώμα του πλακούντα, που καλείται επικουρικός (succentriate) πλακούντας ή επιπρόσθετος λοβός του πλακούντα και συνδέεται με το σώμα του πλακούντα με φλεβικά αγγεία. Πιο σπάνια έχουμε περισσότερους από ένα λοβό. Πρόκειται για την πιο συχνά εμφανιζόμενη μορφολογική ανωμαλία του πλακούντα. Aνιχνεύεται με υπερηχογραφία. Η αναγνώριση και διάγνωση της ύπαρξης ενός επιπρόσθετου λοβού με τη βοήθεια των υπερήχων είναι σημαντική, εξαιτίας του κινδύνου αιμορραγίας κατά τον τοκετό και φλεγμονής, αν αυτός δεν αποκολληθεί μαζί με τον κυρίως πλακούντα και παραμείνει εντός. Πολύ σπάνια, οι φλέβες που συνδέουν το σώμα με το λοβό του πλακούντα είναι εμβρυϊκής προέλευσης (vasa praevia) και μπορούν να υποστούν ρήξη κατά τον τοκετό, γεγονός που επίσης προκαλεί μεγάλη (εμβρυϊκή) αιμορραγία.

3. Πλακουντιακές λίμνες αίματος ονομάζονται οι μαύρες περιοχές όπως γίνονται ορατές υπερηχογραφικά στην επιφάνεια ή σε βάθος στον πλακούντα, οι οποίες στην πραγματικότητα  είναι γεμάτες με αίμα, συνήθως μικρές δεξαμενές. Έχουν αναφερθεί μία ή δύο περιπτώσεις όπου πολύ μεγάλες λίμνες πλακούντα θεωρήθηκε ότι σχετίζονταν με υπολειτουργία του πλακούντα (Jauniaux and Nicolaides 1996:141-4), όμως σήμερα γνωρίζουμε πως σχεδόν σε όλους τους πλακούντες υπάρχει τουλάχιστον μια τέτοια λίμνη ως το τρίτο τρίμηνο, χωρίς να επηρεάζεται το έμβρυο με κάποιο τρόπο. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι είναι συχνότερες σε παχύτερους πλακούντες. Δε βρέθηκε να υπάρχει καμία συσχέτιση με την πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα, την υπέρταση ή την προεκλαμψία, ούτε με πρόωρο τοκετό, μικρού μεγέθους νεογνά ή γέννηση νεκρού εμβρύου (Thompson et al,2002) . Eπειδή φαίνεται να είναι τόσο συνήθεις, ενώ δεν έχουν κλινική σημασία, οι περισσότεροι υπερηχογραφιστές δεν τις αναφέρουν στη μητέρα..

4. Εξωχοριακός πλακούντας είναι μια ανωμαλία κατά την οποία το χοριακό πέταλο του πλακούντα , από το οποίο αναπτύσσεται η τροφοβλάστη, είναι μικρότερο  του βασικού πετάλου (= σύμφυση λαχνωτού χορίου και βασικού φθαρτού).

5. Ο σύνδεσμος ανάμεσα στην εμβρυϊκή μεμβράνη και στον πλακούντα είναι δυνατό να παραμείνει επίπεδος, οπότε καλείται circummarginate πλακούντας, χωρίς κλινική σημασία.

6. Όταν η περιφέρεια είναι ανασηκωμένη, συχνά με ένα αποστρογγυλοποιημένο άκρο, τότε η κατάσταση ονομάζεται περιχαρακωμένος (circumvallate) πλακούντας, που φαίνεται στο υπερηχογράφημα ως απεικόνιση μιας αναδίπλωσης της εμβρυϊκής μεμβράνης και του πλακούντα πάνω στην εμβρυϊκή επιφάνεια του πλακούντα. Η διάγνωση κρίνεται αναγκαία, καθώς συνδέεται με αρκετές αναφορές κολπικής αιμορραγίας, πρόωρου τοκετού και πιθανώς αυξημένης εμβρυϊκής θνησιμότητας

7. Πλακουντιακές κύστεις εντοπίζονται αμέσως κάτω από το χοριακό πέταλο του πλακούντα. Οι μικρότερες είναι φλέβες όπως φαίνονται σε εγκάρσια λήψη. Οι μεγαλύτερες μπορεί να είναι ξεχωριστές οντότητες που έχουν δημιουργηθεί από τη συγκέντρωση ινικής στο διάστημα μεταξύ των λαχνών. Δεν έχουν κλινική σημασία.

8. Έντονα υπερηχογενείς περιοχές που παρατηρούνται στον πλακούντα σε προχωρημένη εγκυμοσύνη αντιπροσωπεύουν φυσιολογικές μεταβολές που έχουν να κάνουν με την καθυστέρηση επέλευσης του τοκετού.

Πλακουντιακές λίμνες. Α. Πρόσθιο τοίχωμα μήτρας  Β. Πλήρης ουροδόχος κύστη  C. Κεφαλή εμβρύου  D. Πλακούντας  Ε. Πλακουντιακές λίμνες  F. Τράχηλος

Θεολογή Βασιλική, Φοιτήτρια Ιατρικής Σχολής
Β’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών
Αρεταίειο Νοσοκομείο
Διευθυντής: Καθηγητής Γ. Κ. Κρεατσάς