Ο ομφάλιος λώρος χρησιμεύει σαν ένας ζωτικός σύνδεσμος μεταφοράς οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών μεταξύ της μητέρας και του εμβρύου. Συχνά αγνοείται, αλλά φαίνεται εύκολα στην υπερηχογραφική απεικόνιση καθώς περιβάλλεται από αμνιακό υγρό.

Η πιο συχνά ανευρισκόμενη ανωμαλία του ομφαλίου λώρου είναι η παρουσία μίας μονήρους ομφαλικής αρτηρίας (λώρος δύο αγγείων). Η συχνότητα της ανωμαλίας αυτής αναφέρεται να κυμαίνεται μεταξύ 0,2 και 1,1% των τοκετών ή 2,7 έως 12% των περιγεννητικών αυτοψιών. Η μονήρης ομφαλική αρτηρία είναι αποτέλεσμα αγενεσίας ή ατροφίας της μίας ομφαλικής αρτηρίας ή αδυναμίας διαχωρισμού της πρώιμης κοινής ομφαλικής αρτηρίας η οποία προέρχεται από την μονήρη αλλαντοϊκή αρτηρία. Η υπερηχογραφική διάγνωση περιλαμβάνει αναγνώριση δύο αιμοφόρων αγγείων σε εγκάρσια τομή του ομφαλίου λώρου. Η ανωμαλία αυτή μπορεί εύκολα να διαγνωσθεί με το υπερηχογράφημα (εικ.8). Όταν είναι παρούσα και φυσιολογική μόνο μία ομφαλική αρτηρία, είναι συνήθως μεγαλύτερη απ’ ότι συνήθως και μπορεί να προσεγγίζει το μέγεθος της ομφαλικής φλέβας. Η υπερηχογραφική ανίχνευση μίας μονήρους ομφαλικής αρτηρίας πρέπει να διεγείρει έναν εκτενή έλεγχο του εμβρύου για την πιθανή ύπαρξη σχετιζομένων ανωμαλιών. Η συχνότητα αυτών των ανωμαλιών αναφέρεται να ποικίλει μεταξύ του 25 και 50% στις διάφορες μελέτες. Οι δυσμορφίες δεν περιορίζονται σε ένα απλό όργανο ή σύστημα του εμβρύου και μπορεί να είναι ελάσσονες ή πολλαπλές και θανατηφόρες. Χρωμοσωμικές ανωμαλίες μπορεί να υπάρχουν σε περιπτώσεις μονήρους ομφαλικής αρτηρίας με συνύπαρξη και άλλης εμβρυϊκής δυσμορφίας. 20% των εμβρύων με μονήρη ομφαλική αρτηρία παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για χρωμοσωμικές ανωμαλίες, προγεννητική θνησιμότητα, πρόωρο τοκετό και ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης. Οι μείζονες ανωμαλίες μπορεί να περιλαμβάνουν καρδιακές ανωμαλίες, σκελετικές δυσπλασίες, υδροκέφαλο, ομφαλοκήλη, υδροθώρακα, μεγάλη πρόσθια πηγή και διαφραγματοκήλη.

Εικ. 8

Αν και ο ομφάλιος λώρος φυσιολογικά εισέρχεται στην κεντρική περιοχή του πλακούντα, έκκεντρες προσφύσεις του είναι κοινές και μη σημαντικές.

Όταν τα διαμεμβρανικά αγγεία διασχίζουν το τραχηλικό στόμιο, η κατάσταση είναι γνωστή ως vasa previa και μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφική αιμορραγία. Η διάγνωση της κατάστασης αυτής μπορεί να γίνει με τους υπερήχους και διευκολύνεται με το έγχρωμο Doppler.

Εάν ο ομφάλιος λώρος προπίπτει κάτω από ένα τμήμα του εμβρύου κατά τον τοκετό, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι επίσης καταστροφικό. Η συμπίεση του ομφάλιου λώρου μειώνει την παροχή αίματος στο έμβρυο. Είναι δυνατόν να γίνει διάγνωση της ανωμαλίας αυτής με τον υπέρηχο ή το έγχρωμο Doppler (εικ.9).

Εικ. 9

Η εστιακή ανεπάρκεια της ουσίας του Wharton (Wharton’s jelly) με ή χωρίς αγγειακή συμμετοχή ορίζεται ως στένωση ομφαλίου λώρου. Η ανεπάρκεια αυτή συνήθως εμφανίζεται στο εμβρυϊκό άκρο του λώρου και συνήθως συνδέεται με συστροφή. Μερικές φορές, πολλαπλές συ-στενώσεις παρατηρούνται κατά μήκος του ομφαλίου λώρου. Το εύρημα αυτό έχει αναφερθεί σε συνδυασμό με άλλες ανωμαλίες όπως ανεγκεφαλία, λαγώχειλος, οίδημα του εμβρύου, υδράμνιο και τραχειοοισοφαγικό συρίγγιο.

Οίδημα του ομφαλίου λώρου : Με τη διάγνωση μίας μάζας στον ομφάλιο λώρο, η κύρια ανησυχία είναι η εμβρυϊκή κυκλοφορία. Το οίδημα του ομφαλίου λώρου μπορεί να είναι εντοπισμένο ή γενικευμένο Το γενικευμένο οίδημα του ομφαλίου λώρου ανευρίσκεται έως και στο 10% των τοκετών και σχετίζεται με εμβρυϊκό θάνατο, αποκόλληση του πλακούντα, προεκλαμψία, ασυμβατότητα Rhesus, σακχαρώδη διαβήτη, χοριοαμνιονίτιδα, προωρότητα και καισαρική τομή.

Τα παλιά αιματώματα του ομφαλίου λώρου είναι κυρίως αποτέλεσμα ενός τραυματισμού που προκάλεσε εξαγγείωση αίματος στην ουσία του Wharton. Η ομφαλική φλέβα εμπλέκεται συχνά. Η υπερηχογραφική εμφάνιση είναι αυτή μίας ακανόνιστης μάζας περισσότερο απ’ ότι ενός κυστικού μορφώματος. Η φύση της μάζας σχετίζεται με τη διάρκεια της ύπαρξης του θρόμβου. Ένας παλιός θρόμβος είναι συνήθως υποηχογενής σε αντίθεση με έναν φρέσκο, που είναι υπερηχογενής. Αυξημένη περιγεννητική και εμβρυϊκή θνησιμότητα συνδέεται με αυτή την κατάσταση πιθανώς λόγω της συμπίεσης των αγγείων.

Το αιμαγγείωμα του ομφάλιου λώρου είναι ένα ογκίδιο που προέρχεται από τα ενδοθηλιακά κύτταρα των αγγείων του ομφαλίου λώρου. Στο υπερηχογράφημα παρατηρείται εντοπισμένο οίδημα με ή χωρίς στερεά συστατικά. Τα αιμαγγειώματα του ομφαλίου λώρου συνδέονται με αυξημένα επίπεδα AFP πλάσματος. Μπορεί να συνδέονται με εμβρυϊκό ύδρωπα.

Δουμουλάκης Γεώργιος, Φοιτητής Ιατρικής Σχολής
Β’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών
Αρεταίειο Νοσοκομείο
Διευθυντής: Καθηγητής Γ. Κ. Κρεατσάς