Το ενδομήτριο που καλύπτει την ενδομητρική κοιλότητα αποτελείται από το καλυπτικό και αδενικό επιθήλιο καθώς και από το στρώμα. Οι ιστοί αυτοί διαμορφώνουν τις δύο στιβάδες του ενδομητρίου που είναι η λειτουργική που αποπίπτει και ανανεώνεται σε κάθε εμμηνορρυσιακό κύκλο και η βασική που αναλαμβάνει την ανανέωση της λειτουργικής στιβάδας.

Το αγγειακό σύστημα του ενδομητρίου που καταστρέφεται και αναδομείται σε κάθε εμμηνορρυσιακό κύκλο, ελέγχεται από τα ωοθηκικά στεροειδή. Σε τοπικό επίπεδο οι ωοθηκικές ορμόνες συμβάλλουν στην αποδομή και ανάπλαση των αγγείων, ρυθμίζοντας την ισορροπία του διδύμου ενδοθηλίνη (ΕΤ) - εγκεφαλινάση, σε συνεργασία με τον αγγειακό ενδοθηλιακό αυξητικό παράγοντα (VEGFI).

Η προσταγλανδίνη Ε2 προάγει την παραγωγή της ΕΤ που αποδομείται από την προγεστερονο-εξαρτώμενη εγκεφαλινάση. Έτσι, στην παραγωγική φάση του κύκλου, η Ε2-εξαρτώμενη ΕΤ, σε συνεργασία με τον IGF και τον VEGF, «χτίζουν» το αγγειακό σύστημα, διατηρούν την αγγείωση, ενώ συγχρόνως αυξάνουν και τη διαπερατότητα των αγγείων κυρίως του στρώματος, επιτυγχάνοντας την εξαγγείωση και το χαρακτηριστικό οίδημα του ενδομητρίου. Η προγεστερόνη (Ρ) της εκκριτικής φάσης, προάγοντας την παραγωγή της εγκεφαλινάσης, ελαττώνει τη συγκέντρωση της ΕΤ, εξασφαλίζοντας στη θέση εμφύτευσης τη μικρότερη δυνατή αγγειοσυστολή. Η χαρακτηριστική, προεμμηνορρυσιακή μείωση της Ρ, σε συνδυασμό με την αύξηση του TGF-β, αυξάνουν τη συγκέντρωση της ΕΤ (ελαττωμένη αποδόμησή της, λόγω μειωμένης εγκεφαλινάσης), με αποτέλεσμα την ισχυρή αγγειοσυστολή και την υποξεία - ανοξία των κυττάρων του ενδομητρίου.

Ο τεράστιος αριθμός των λευκοκυττάρων που με την εξαγγείωση μεταναστεύουν από τα αγγεία στο στρώμα, αποτελεί την πηγή όλων των ενδοκρινικών, αυτοκρινικών και παρακρινικών μηνυμάτων που συνθέτουν την παραγωγή του ενδομητρίου και στη συνέχεια τη μετατροπή του σε εκκριτικό.

Β’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών
Αρεταίειο Νοσοκομείο
Διευθυντής: Καθηγητής Γ. Κ. Κρεατσάς
Συντονιστής : Σπ. Δενδρινός, Αναπληρωτής Καθηγητής
Αθήνα, Νοέμβριος 2005