Το ανοσολογικό σύστημα λειτουργεί με μοναδικό τρόπο για κάθε άτομο συνεπώς η ποσότητα και η ποιότητα των αντισωμάτων ενός αντιγόνου και η ικανότητα αντίδρασης σε αλλομοσχεύματα είναι χαρακτηριστική για κάθε άτομο. Η εξατομίκευση της ανοσολογικής απόκρισης καθορίζεται από τη γενετική ποικιλομορφία ορισμένων μορίων που εκφράζονται στις επιφάνειες των εμπύρηνων κυττάρων του κάθε οργανισμού. Τα μόρια αυτά ονομάστηκαν αρχικά αντιγόνα ιστοσυμβατότητας γιατί έδιναν το μέτρο της συμβατότητας των ιστών του δότη και του λήπτη σε μια μεταμόσχευση. Τα αντιγόνα ονομάζονται σήμερα αντιγόνα των ανθρώπινων λευκοκυττάρων ( HLA). Αποτελούν ένα σύμπλεγμα που βρίσκεται στο μικρό σκέλος του χρωμοσώματος 6 (6p21.3)

HLA-Ι: Τα μόρια της εν λόγω τάξης εκφράζονται από όλα τα εμπύρηνα κύτταρα του οργανισμού. Συνδέονται με το μόριο CD8 των κατασταλτικών /κυτταροτοξικών κυττάρων . Τα παραπάνω κύτταρα έχουν Τ κυτταρικούς υποδοχείς με το χαρακτηριστικό να αναγνωρίζουν μόρια τάξης Ι του MHC. Τα γονίδια που κωδικοποιούν τα μόρια τάξης Ι αναπτύσσονται σε περιοχή 1800 κιλοβάσεων DNA, που είναι η μεγαλύτερη περιοχή του MHC. Σ’ αυτή την περιοχή υπάρχουν υποπεριοχές, όπως A,B,C,X,E,H,G,F. Οι εν λόγω περιοχές κωδικοποιούν τη βαριά αλυσίδα ενώ η β2-μικροσφαιρίνη κωδικοποιείται από ξεχωριστό γονίδιο στο χρωμόσωμα 15.

HLA-ΙΙ: Τα μόρια τάξης ΙΙ συνδέονται με πεπτιδικά αντιγόνα που αποτελούν θραύσματα μεγαλυτέρων αντιγόνων που εισέρχονται στο αντιγονοπαρουσιαστικό κύτταρο και επεξεργάζονται στα λυσοσώματα. Τυπικό παράδειγμα τα βακτηριακά αντιγόνα. Αυτά τα μόρια εκφράζονται κυρίως στα Β-λεμφοκύτταρα, τα Τ-λεμφοκύτταρα και τα μακροφάγα. Αποτελούνται από δύο υπομονάδες α και β. Ο τόπος των γονιδίων των μορίων τάξης ΙΙ αποτελείται από 3 υποπεριοχές που αντίστοιχα κωδικοποιούν τα HLA-DP, HLA-DQ, HLA-DR.

Αναλυτικός Χάρτης των HLA I και ΙΙ συστημάτων.

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ

Οι κυτοκίνες είναι μια ομάδα πρωτεϊνικών διαβιβαστών, που περιλαμβάνει τις ιντερλευκίνες, τις ιντερφερόνες και τους παράγοντες ανάπτυξης αποικιών κυττάρων. Ταξινομούνται ως εξής:

1. Κυτοκίνες που επάγουν τη δημιουργία αποικιών κυττάρων, όπως GM-CSF (colony stimulating factor)
2. Κυτοκίνες που προκαλούν ανάπτυξη ειδικών τύπων κυττάρων , όπως παράγων ανάπτυξης αιμοπεταλίων PDGF.
3. Κυτοκίνες ανοσορυθμιστικές που παράγονται μετά από αντιγονικό ερεθισμό λεμφοκυττάρων, όπως IL-4, IL-10, IL-5, IFNγ.
4. Κυτοκίνες επάγουν τη φυσική ανοσία όπως IFNα.

ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΗ

Είναι γνωστό πως η ανοσοαπάντηση σε κάθε ξένο σώμα είναι μια υψηλά διαφοροποιημένη διαδικασία η οποία ακολουθεί μια ακριβή σειρά φάσεων. Οι κυριότερες φάσεις της ειδικής ανοσολογικής απάντησης είναι :

1. Η είσοδος του αντιγόνου στον οργανισμό.
2. Η αναγνώρισή του από ειδικά κύτταρα Τ.
3. Ο πολλαπλασιασμός των ειδικών Τ κυττάρων και η εμφάνιση των κυτοκινών.
4. Η διέγερση των Β λεμφοκυττάρων, η διαφοροποίησή τους σε πλασματοκύτταρα και η παραγωγή ειδικών αντισωμάτων.
5. Η τελική ανοσοαπάντηση με τη δράση των Τ κυτταροτοξικών κυττάρων και αντισωμάτων.

Με τον τρόπο αυτό επιτελείται και ολοκληρώνεται η τελική ανοσοαπάντηση, με τελικό αποτέλεσμα την εξολόθρευση του τελικού εισβολέα και τη διατήρηση της ακεραιότητας του ξενιστή.

Β’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών
Αρεταίειο Νοσοκομείο
Διευθυντής: Καθηγητής Γ. Κ. Κρεατσάς
Συντονιστής : Σπ. Δενδρινός, Αναπληρωτής Καθηγητής
Αθήνα, Νοέμβριος 2005